بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که در آن افراد هنگام خوردن گلوتن واکنش های نامطلوبی نشان دهند. گلوتن پروتئینی است که در گندم و غلات دیگری مانند جو و چاودار یافت می شود و معمولاً یک غذای سالم و ایمن برای خوردن است. با این حال، برای افراد مبتلا به سلیاک مصرف گلوتن باعث آسیب به پوشش روده کوچک می شود زیرا بدن در نهایت به سلول های خود حمله می کند. این عارضه می تواند جذب مواد مغذی از غذا را مختل کند و باعث مشکلات سلامتی طولانی مدت می شود. بیماری سلیاک یک آلرژی یا عدم تحمل نیست و تنها درمانی که برای بیماری سلیاک وجود دارد، رژیم غذایی بدون گلوتن مادام العمر است. برخی از افراد مبتلا به سلیاک نمی دانند که به آن مبتلا هستند و فقط علائم خفیفی را تجربه می کنند و برخی دیگر ممکن است اصلاً علامتی نداشته باشند.
بیماری سلیاک چیست؟
سلیاک بیماری است که پوشش داخلی روده کوچک را درگیر می کند. این قسمت از دستگاه گوارش جایی است که مواد مغذی، کالری، ویتامین ها و مواد معدنی جذب خون می شود. پوشش داخلی روده کوچک دارای برآمدگی های انگشت مانند میکروسکوپی کوچکی است که پرز نامیده می شود. از طریق این پرزها است که مواد مغذی جذب می شوند. سلیاک یک اختلال ژنتیکی است به این معنی که می تواند از طریق ژن ها از والدین به فرزند منتقل شود. این بیماری تنها زمانی اتفاق می افتد که پروتئینی به نام گلوتن با این پرزها تماس پیدا کند. پروتئین گلوتن به شدت به این پرزهای ظریف آسیب می رساند. در واقع پرزهای آسیب دیده از بین می روند و جذب مواد مغذی به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.
بخوانید: بیماری کرون چیست؟ آیا قابل درمان است؟ نحوه کنترل بیماری
علائم بیماری سلیاک چیست؟
علائم سلیاک ممکن است متفاوت و از خفیف تا شدید و اغلب متناوب متغیر باشد. برخی از افراد ممکن است علائم قابل توجهی را نشان ندهند و اغلب طی آزمایشات معمول شناسایی می شوند. علائم این بیماری عبارتند از:
- اسهال
- شکم درد
- نفخ و افزایش باد شکم
- استفراغ
- یبوست
- خستگی
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- درد مفاصل
- سردرد
- تاول های خارش دار
- بی حسی سوزن سوزن شدن دست و پا
- ناباروری
- مشکلات گفتار، هماهنگی و تعادل
بخوانید: تفاوت بیماری کولیت و کرون در چیست؟
چه عواملی باعث بیماری سلیاک می‌شوند؟
مشخص نیست که چرا افراد به بیماری سلیاک مبتلا می شوند. سابقه خانوادگی، عوامل محیطی و برخی شرایط سلامتی خطر ابتلا به سلیاک را افزایش می دهد.
بیماری سلیاک با تغییرات ژنتیکی در گروهی از ژن ها مرتبط است که باعث تحریک سیستم ایمنی می شوند که در بسیاری از افراد رایج است. این نشان می دهد که این بیماری ممکن است ناشی از عوامل محیطی باشد.
اگر در اوایل کودکی عفونت گوارشی داشته باشید، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک بیشتر است. سایر شرایط سلامتی که می توانند خطر ابتلا به بیماری سلیاک را افزایش دهند عبارتند از:
- دیابت نوع 1
- شرایط تیروئید
- کولیت اولسراتیو
- اختلالات عصبی مانند صرع
- سندرم داون و سندرم ترنر
بخوانید: دلایل اصلی سوزش مقعد و درمان سریع آن
چگونه بیماری سلیاک تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ممکن است با توجه به سابقه پزشکی و آزمایش های غیرطبیعی خون مانند تعداد کم گلبول های قرمز به این اختلال مشکوک شود. یک آزمایش خون اختصاصی تر برای این بیماری، آزمایش آنتی بادی اندومیزیال است. بیوپسی از پوشش روده کوچک نیز همیشه مورد نیاز است. این کار با آندوسکوپی انجام می‌شود و هنگامی که آسیب به پوشش داخلی روده دیده می شود، تشخیص معمولا تایید خواهد شد.
آیا بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است؟
سلیاک یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی، سلول های سالم و مواد آنها را با سلول های مضر اشتباه می گیرد و حمله را آغاز می کند. سیستم ایمنی، گلیادین را که جزء گلوتن است، به عنوان یک ماده نامطلوب تفسیر می کند و آن را تهدیدی برای بدن می داند.
رژیم غذایی مناسب برای بیماران سلیاک چیست؟
اتخاذ یک رژیم غذایی بدون گلوتن یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب به روده است. گلوتن در رژیم غذایی ضروری نیست و می توان آن را با سایر نسخه های بدون گلوتن مواد غذایی مختلف جایگزین کرد. محصولات لبنی – شیر، پنیر، کره، میوه ها، سبزیجات، برنج، سیب زمینی، آرد بدون گلوتن – برنج، ذرت، سویا برای این افراد مناسب است.
آیا بیماری سلیاک قابل درمان است؟
درمان بیماری سلیاک پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن مادام العمر است. اگر بیماری سلیاک برای فردی تشخیص داده شود، پزشک او را به یک متخصص تغذیه معرفی می کند. آنها می توانند اطلاعاتی در مورد نحوه اجتناب از گلوتن به شما ارائه دهند.
بخوانید: علت اصلی شقاق مقعدی و پیشگیری از آن
چه غذاهایی حاوی گلوتن هستند؟
نان، پاستا، غلات صبحانه، کیک، بیسکویت به طور کلی حاوی گلوتن هستند. بسیاری از غذاهای بسته بندی شده دیگر نیز می توانند حاوی گلوتن باشند. به عنوان مثال، آرد به عنوان غلیظ کننده در بسیاری از سس ها و غذاها استفاده می شود. غذاها همچنین می توانند در طول تولید یا فرآوری با مقادیر کمی گلوتن آلوده شوند.
آیا مصرف گلوتن برای بیماران سلیاک خطرناک است؟
برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک، حتی مقادیر کمی گلوتن می تواند به پوشش روده کوچک آسیب برساند، که مانع از جذب مناسب مواد مغذی غذا می شود. اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، التهاب و آسیب حتی اگر علامتی نداشته باشید ممکن است رخ دهد.
آیا بیماری سلیاک ارثی است؟
سلیاک زمینه ارثی نیز دارد و اگر یکی از بستگان نزدیکتان مانند والدین، برادر یا خواهر مبتلا به این عارضه باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می یابد. این خطر برای کسانی که سابقه خانوادگی دارند تقریباً 10 درصد است.
عوارض بیماری سلیاک چیست؟
افراد مبتلا به بیماری سلیاک وزن خود را از دست می دهند زیرا بدن آنها قادر به جذب مواد مغذی کافی از غذا نیست. با گذشت زمان، طیف وسیعی از مشکلات ممکن است در نتیجه واکنش بدن به گلوتن ایجاد شود – از بثورات پوستی و عدم تحمل لاکتوز تا ناباروری، ضعف استخوان و آسیب عصبی.
بخوانید: لیست بهترین میوه ها برای درمان اسهال
آیا بیماری سلیاک می‌تواند باعث کمبود ویتامین‌ها شود؟
از آنجایی که بیماری سلیاک باعث می شود سیستم گوارشی شما به طور موثر کار نکند گاهی اوقات می تواند منجر به کمبود شدید مواد مغذی از جمله ویتامین ها می شود. بنابراین منجر به ناتوانی بدن شما در عملکرد طبیعی خواهد شد.
منبع:
https://www.onlymyhealth.com/what-is-celiac-disease-causes-diagnosis-and-management-1719987817
https://www.rockfordgi.com/gastroenterology-conditions/celiac-disease-rockford-il
