شقاق مقعدی یا فیشر به پارگی های کوچکی در پوشش مجرای مقعد گفته می شود که اغلب در اثر دفع مدفوع سفت یا بزرگ ایجاد می شود. در حالیکه بیشتر اوقات خود به خود بهبود می یابند ولی می تواند منجر به ناراحتی، درد و خونریزی قابل توجه شود. پیشگیری از خونریزی شقاق مقعدی به روش های مختلف امکان پذیر بوده و برای حفظ سلامت مقعد و کیفیت کلی زندگی بسیار مهم است. در این رابطه تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی برای پیشگیری از یبوست همواره توصیه می شود.
اگر شقاق مقعدی مکرر یا خونریزی را تجربه کردید حتما برای بررسی و معاینه به یک متخصص بیماری های نشیمنگاهی مراجعه نمایید. آنها با مداخلات پزشکی بر اساس سابقه و شرایط خاص شما به بهبودی شقاق کمک خواهند کرد.
علل شقاق مقعدی
یبوست و فشار زیاد هنگام دفع مدفوع از مهمترین دلایل ابتلا به شقاق مقعدی است. مدفوع سخت و بزرگ هنگام عبور از مقعد با تحریک پوست می تواند منجر به پارگی های ظریف در پوست مقعد شده و یا باعث خونریزی شقاق تحت درمان می شود.
علاوه بر این دفع مدفوع نرم به صورت مکرر یا به عبارت دیگر اسهال نیز می تواند باعث تحریک پوست اطراف مقعد یا منجر به خونریزی شقاق شود.
فشار ناشی از زایمان یکی دیگر از دلایل ابتلا به شقاق مقعدی است. علاوه بر این آسیب به ناحیه مقعد یا جراحی قبلی نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد.
علائم شقاق مقعدی
- درد شدید در هنگام یا بعد از دفع مدفوع
- خونریزی به رنگ روشن خصوصا هنگام دفع
- احساس سوزش و خارش در ناحیه مقعد
- تورم و التهاب در ناحیه مقعد
روش های جلوگیری از خونریزی شقاق مقعدی
شقاق مقعدی یک وضعیت بسیار رایج است و افراد زیادی از آن رنج می برند. این عارضه باعث خونریزی خصوصا در هنگام اجابت مزاج می شود. برای پیشگیری از خونریزی روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه شرح داده شده است.
رژیم غذایی با فیبر بالا
رژیم غذایی با فیبر بالا مانند میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل به نرم شدن مدفوع کمک کرده و اجابت مزاج را راحت تر و منظم تر می کند. یک فرد بزرگسال حداقل روزانه 25 تا 30 گرم فیبر نیاز دارد. فیبر از یبوست و دفع مدفوع سفت که می تواند باعث خونریزی شقاق شود جلوگیری می کند.
هیدراته بمانید
مصرف مقادیر کافی آب برای جلوگیری از یبوست و اطمینان عملکرد موثر فیبر غذایی بسیار مهم است. قانون کلی برای حفظ سلامتی این است که روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید. علاوه بر این مصرف غذاهای آبکی و میوه هایی مانند خیار و هندوانه نیز می تواند به حفظ هیدراتاسیون بدن کمک کند.
روال اجابت مزاج منظم
ایجاد یک عادت ثابت برای دفع روزانه می تواند به جلوگیری از یبوست و خشک شدن مدفوع کمک کند. زور زدن هنگام دفع یکی از عواملی است که منجر به شقاق می شود. بنابراین هرگز اجابت مزاج را به تاخیر نیندازید زیرا باعث سفت شدن مدفوع می شود. همچنین سعی کنید هر روز در زمان مشخصی اجابت مزاج داشته باشید تا بدن شما به یک روال منظم عادت کند.
عادات مناسب برای اجابت مزاج
برای پیشگیری از شقاق از تلاش بیش از حد برای دفع مدفوع خودداری کنید. اگر متوجه شدید که برای دفع نیاز به زور زدن دارید باید رژیم غذایی خود را تغییر داده یا مصرف مایعات را افزایش دهید.
علاوه بر این نشستن طولانی مدت در توالت را محدود کنید زیرا باعث فشار بیشتر بر ناحیه مقعد شود. موقعیت شما هنگام دفع نیز برای تخلیه کامل روده ها بسیار مهم است.
استفاده از ملین های بدون نسخه
اگر مستعد ابتلا به شقاق مقعدی هستید بهتر است همواره از نرم کننده های مدفوع یا ملین های بدون نسخه استفاده کنید. داروهای موضعی موجود در داروخانه مانند کرم های حاوی هیدروکورتیزون یا لیدوکائین نیز می توانند مانع بروز شقاق یا خونریزی شوند.
فعالیت بدنی منظم
ورزش و فعالیت بدنی منظم به هضم سالم و جلوگیری از یبوست کمک می کند. فعالیت هایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری یا هر ورزش دیگری عملکرد روده را بهبود بخشیده و مانع بروز یبوست می شود. بنابراین مانع از خونریزی شقاق مقعدی خواهد شد.
عدم استفاده از مواد محرک
مصرف کافئین و الکل را محدود کنید زیرا هر دو منجر به کم آبی بدن و در نتیجه یبوست می شوند. مصرف غذاهای تند نیز با تحریک سیستم گوارشی می توان شقاق را تشدید کند.
نشستن در حمام سیتز
حمام سیتز گرم می تواند به تسکین درد، کاهش ناراحتی و تسریع بهبودی شقاق کمک کند. همچنین با افزایش گردش خون در ناحیه به جلوگیری از شقاق یا خونریزی کمک خواهد کرد.
حفظ بهداشت ناحیه مقعد
بعد از اجابت مزاج حفظ بهداشت ناحیه مقعد بسیار مهم است. استفاده از دستمال توالت نرم و مرطوب بهتر از دستمال توالت معمولی است. علاوه بر این شستشوی ملایم ناحیه مقعد با آب گرم به پاکیزگی و جلوگیری از تحریک بیشتر ناحیه کمک خواهد کرد. برای پیشگیری از تحریک پوست از مصرف صابون های معطر که باعث خشکی پوست مقعد می شوند خودداری کنید.
سوالات متداول
چگونه می توانم از شقاق مقعدی جلوگیری کنم؟
پیشگیری از شقاق مقعدی با جلوگیری از یبوست و اطمینان از هیدراته ماندن بدن جهت دفع مدفوع نرم و جلوگیری از زور زدن هنگام دفع امکان پذیر است.
اگر درد یا خونریزی را تجربه کنم چه می شود؟
اگر در حین اجابت مزاج متوجه درد یا خونریزی شدید حتما به متخصص بیماری های نشیمنگاهی مراجعه کنید تا با مداخله زودهنگام از عوارض جدی تر جلوگیری کند.
آیا شقاق مقعدی به خودی خود بهبود می یابد؟
در بسیاری از موارد، شقاق مقعدی با مراقبت مناسب خود به خود بهبود خواهد یافت خصوصا اگر در شیوه زندگی تغییراتی ایجاد کنید. با این حال، اگر علائم بیش از چند هفته ادامه یافت باید توسط پزشک معاینه شوید.
چه زمانی باید به دنبال مراقبت پزشکی باشم؟
در حالی که شقاق های خفیف بدون مداخله پزشکی درمان می شوند اما در صورت تجربه درد شدید و مداوم، خونریزی قابل توجه، شقاقی که بیش از هشت هفته طول کشیده و عدم بهبودی علیرغم تغییرات در سبک زندگی باید به پزشک مراجعه نمایید.
