شقاق مقعدی پارگی یا شکافی است که به دلایل مختلف در پوشش مقعد (مخاط مقعد) رخ می دهد و با علائم و نشانه هایی شامل درد هنگام اجابت مزاج و خونریزی به قرمز روشن از مقعد مشخص می شود. شقاق در هر سنی حتی در دوره نوزادی نیز می تواند رخ دهد اما با افزایش سن شیوع آن افزایش می یابد. در اغلب موارد شقاق مقعدی با خود مراقبتی مناسب و اجتناب از یبوست خود به خود بهبود می یابد. با این حال، اگر فشار ناشی از دفع مدفوع سفت دائماً شقاق را باز کند مانع از بهبودی شده و باعث عوارض متعددی خواهد شد.
مشکلات حاصل از عدم درمان و مزمن شدن شقاق شامل ایجاد اسکار در ناحیه، تنگی مقعد، فیستول مقعدی و عفونت شقاق است. این مشکلات درمان را پیچیده تر کرده و با ایجاد علائم مختلف کیفیت زندگی فرد را کاهش می دهند. اگرچه عفونت شقاق به ندرت رخ می دهد ولی می توان با درمان به موقع از آن پیشگیری کرد.
شقاق مقعدی چیست و چرا دچار شقاق می شویم؟
شقاق یا فیشر به پارگی یا ترک های گفته می شود که در پوشش مقعد که بسیار نازک و حساس است، رخ می دهد. عوامل مختلفی در این عارضه نقش دارد که مهمترین آنها یبوست مزمن، دفع مدفوع خشک و سفت، اسهال مداوم، استفاده از دستمال توالت زبر، بیماری کرون، التهاب مقعد و رکتوم، تروما، رابطه جنسی مقعدی، زایمان طبیعی و خاراندن شدید مقعد است. شقاق خصوصا با درد شدید هنگام اجابت مزاج مشخص می شود و یکی از ساده ترین کارها برای کاهش این درد استفاده از ملین ها برای دفع مدفوع نرم است.
این کار به درمان شقاق نیز کمک خواهد کرد. علاوه بر این پمادهای بدون نسخه زیادی در داروخانه وجود دارد که می توان از آنها برای درمان شقاق در مراحل اولیه استفاده کرد و مانع مزمن شدن و عفونت آن شد. با تجربه علائم شقاق بهترین کار این است که به پزشک مراجعه نمایید تا بهترین روش درمان را برای بهبودی سریع تر تجویز کند.
شقاق مقعد عفونی چیست؟
شقاق در صورت عدم درمان به موقع و عدم رعایت بهداشت دچار عفونت خواهد شد. عبور مکرر مدفوع به دلیل وجود بار میکروبی مواد دفعی مهمترین عاملی است که باعث عفونت شقاق می شود. میکروب های موجود در مدفوع به راحتی از پارگی پوست وارد بدن شده و منجر به التهاب و بروز چرک خواهند شد. علائم شقاق عفونی از شقاق غیر عفونی شدیدتر است و افراد مبتلا درد و التهاب بیشتری را در این شرایط تجربه خواهند کرد. در این شرایط چرک و ترشحات زرد رنگ با بوی بد را نیز تجربه خواهید کرد که لباس زیر شما را آلوده خواهد کرد. علاوه بر این خارش و سوزش مقعد بسیار آزاردهنده است و در صورت گسترش عفونت در بدن دچار تب خواهید شد.
علت عفونت شقاق مقعد
همانطور که گفته شد در بیشتر موارد شقاق مقعدی با درمان های خانگی و تغییرات سبک زندگی خود به خود درمان خواهد شد. اما عفونت شقاق مقعدی ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
1. عدم رعایت بهداشت
عدم رعایت بهداشت مناسب مقعد خصوصا بعد از اجابت مزاج یکی از دلایل اصلی عفونت شقاق است. تجمع باکتری ها و آلودگی ها در ناحیه مقعد به دلیل شستشوی نادرست، زمینه ورود آنها را به شقاق و بروز عفونت ایجاد خواهد کرد. حتی تمیز کردن بیش از حد ناحیه مقعد نیز می تواند باعث تحریک پوست و جلوگیری از بهبودی شود.
2. استفاده از دستمال توالت زبر
استفاده از دستمال توالت زبر یا شوینده های خشن برای پاکسازی مقعد بعد از اجابت مزاج در دوره نقاهت شقاق مقعدی باعث تحریک و آسیب بیشتر به ناحیه شقاق و ایجاد عفونت خواهد شد. استفاده از دستمال مرطوب نرم در صورت بروز شقاق یکی از راهکارهایی است که به درمان کمک می کند.
3. یبوست درمان نشده
در صورت ابتلا به شقاق برای کمک به بهبودی باید رژیم غذایی سرشار از فیبر مصرف کنید یا از ملین های تجویزی پزشک برای پیشگیری و درمان یبوست استفاده نمایید. در غیر این صورت فشار زیاد هنگام اجابت مزاج باعث گسترش پارگی شده و از آنجاییکه در یبوست احتمال نشت مدفوع زیاد است وجود آلودگی در ناحیه مقعد احتمال عفونت را افزایش می دهد.
4. ابتلا به بیماری های دیگر
اگر به بیماری های دیگری مانند دیابت یا بیماری های خود ایمنی مبتلا هستید شرایط خاصی که آنها در بدن ایجاد می کنند زخم های مختلف از جمله شقاق را بیشتر در معرض خطر عفونت قرار می دهند. در صورت ابتلا به هرگونه بیماری باید به پزشک اطلاع دهید تا شرایط خاص شما را جهت درمان مورد نظر قرار دهد.
مقایسه علائم شقاق عفونی و غیر عفونی
شقاق غیر عفونی علائم خفیف تری نسبت به شقاق عفونی دارد و معمولا با تغییرات سبک زندگی و درمان های خانگی بهبود می یابد. شقاق عفونی علائم شدیدتری ایجاد می کند و برای درمان حتما به مداخلات پزشکی از جمله مصرف آنتی بیوتیک نیاز دارد.
شقاق غیر عفونی معمولا ترشح ندارد ولی در شقاق عفونی شما ترشحات چرکی و زرد رنگ را مشاهده خواهید کرد و تورم و التهاب در ناحیه بسیار شدیدتر از شقاق غیر عفونی است. مهمترین علامت شقاق عفونی تب است که به دلیل گسترش عفونت در بدن ایجاد می شود و در شقاق غیر عفونی وجود ندارد.
بخوانید: معرفی 8 عمل شقاق مقعدی به همراه قیمت جراحی آن در سال 1403
روش درمان شقاق عفونی
شقاق یک عارضه قابل درمان است و به راحتی با معاینات بصری قابل تشخیص است. پس از تشخیص عفونت شقاق، پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد که بر اساس شدت عفونت باید از آنها تا مدتی استفاده نمایید. علاوه بر این برای درمان یبوست باید از ملین ها استفاده کنید تا با کاهش فشار در ناحیه به بهبود ترک پوستی یا پارگی کمک کنند.
بعد از برطرف شدن التهاب و تورم ناشی از عفونت شقاق برای شما داروهای موضعی تجویز خواهد شد. در صورت درد شدید به شما مسکن های خوراکی داده می شود. اگر با این درمان ها شقاق بهبود نیافت گزینه های جراحی مطرح خواهد شد. بهترین روش درمان شقاق به دلیل عوارض کمتر درمان با لیزر است. در کلینیک التیام نشیمنگاه با بهترین و به روزترین فناوری های لیزر این عارضه به صورت سرپایی قابل درمان است.
منبع:
https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content?contenttypeid=134&contentid=174
