خارش گاه به گاه مقعد یک وضعیت شایع است که به دلایل مختلفی رخ می دهد. خارش مقعد می تواند یک مشکل یا نشانه بیماری دیگری باشد. علت این عارضه همیشه مشخص نیست اما گاهی اوقات به دلیل هموروئید، شقاق مقعد، زگیل مقعد، بیماری های پوستی مانند اگزما یا فیستول مقعدی رخ می دهد. علاوه بر این می تواند ناشی از عفونت های باکتریایی، قارچی و انگلی باشد که پوست اطراف مقعد را تحریک می کنند.
روش های مختلفی برای درمان خارش مقعد وجود دارد که بر اساس علت اولیه متفاوت بوده و ناراحتی فرد را کاهش می دهند. اغلب اوقات افراد ابتدا از درمان های خانگی برای التیام خارش آزاردهنده مقعد استفاده می کنند. روش های خانگی در مواردی که خارش مزمن نشده باشد تاثیرگذار هستند و به درمان این عارضه کمک می کنند. اگر پس از یک هفته استفاده از درمان های خانگی بهبودی حاصل نشد حتما برای درمان به پزشک مراجعه نمایید.
مهمترین دلایل خارش مقعد
خارش مقعد دلایل بسیاری دارد و بیماران مبتلا به عفونت های قارچی و برخی بیماری مقاربتی مانند تبخال و زگیل تناسلی و همچنین افراد مبتلا به بیماری های نشیمنگاهی معمولا آن را تجربه می کنند. علاوه بر این تماس طولانی و مکرر بین پوست و مدفوع در نوزادان، بزرگسالانی که از پدهای بهداشتی استفاده می کنند و افرادی که دچار نشت یا بی اختیاری در دفع هستند باعث تحریک پوست و خارش مقعد می شود.
شستشوی بیش از حد ناحیه نیز می تواند باعث آسیب پوست و عفونت هایی شود که مهمترین علائم آن خارش مقعد است. در برخی افراد برخی خوراکی ها مانند نوشیدنی های کافئین دار پوست اطراف مقعد را تحریک و باعث خارش می شود.
پوشیدن لباس های تنگ و لباس های زیر غیر نخی که از الیاف مصنوعی تهیه شده اند نیز با به دام انداختن رطوبت می توانند باعث رشد قارچ و باکتری ها و خارش مقعد شود.
علاوه بر این افراد دیابتی به دلیل بالا بودن قند خون و نوروپاتی عصبی بیشتر دچار این عارضه می شوند. بیماری تیروئید، مخمر کاندیدا، مصرف برخی داروها، درماتیت تماسی، پوست خشک یا پسوریازیس نیز خطر خارش مقعد را به همراه دارند.
دلایل خارش مقعدی و درمان مناسب
| عامل خارش | درمان‌های خانگی | توضیحات |
|---|---|---|
| تحریک پوستی | شستشو با آب ولرم و صابون ملایم | اجتناب از مواد شیمیایی تحریک‌کننده مانند صابون‌های معطر |
| خشکی پوست | استفاده از کرم مرطوب‌کننده یا روغن نارگیل | حفظ رطوبت پوست برای جلوگیری از خارش |
| تعریق و رطوبت زیاد | پوشیدن لباس نخی و گشاد، خشک نگه داشتن ناحیه | کاهش اصطکاک و تحریک پوست |
| عفونت قارچی | استفاده از سرکه سیب، ماست پروبیوتیک | خاصیت ضدقارچی برای کنترل رشد قارچ ها |
| آلرژی یا حساسیت غذایی | پرهیز از مصرف غذاهای تند، کافئین و الکل | برخی غذاها می‌توانند باعث تحریک مخاط مقعد شوند |
| بواسیر یا شقاق مقعدی | نشستن در آب گرم، مصرف فیبر بالا | کاهش التهاب و جلوگیری از یبوست |
| مشکلات گوارشی (مانند اسهال مزمن) | مصرف پروبیوتیک ها، تنظیم رژیم غذایی | جلوگیری از تحریک ناشی از اسهال مکرر |
| بهداشت نامناسب یا بیش از حد | شستشوی ملایم بدون ساییدن زیاد | جلوگیری از آسیب رساندن به پوست مقعد |
بخوانید: علت خارش مقعد در کودکان و درمان آن
درمان خانگی مفید و تست شده برای کاهش خارش مقعد
درمان خانگی زیادی برای کاهش خارش مقعد به صورت موضعی و خوراکی استفاده می شوند. این روش ها در بیشتر موارد موفق هستند و به کاهش ناراحتی شما کمک می کنند که در ادامه شرح داده شده است:
تغییر رژیم غذایی
اولین کاری که باید برای درمان خارش مقعد انجام دهید تغییر رژیم غذایی است. در واقع باید تمام مواد محرک و حساسیت زا مانند نوشابه ها، شکلات، سس و گوجه فرنگی و غیره را از رژیم غذایی خودتان به مدت یک هفته حذف کنید.
اصلاح عادات بهداشتی
پس از اجابت مزاح از دستمال توالت یا شوینده های معطر استفاده نکنید. فقط با آب ولرم ناحیه را شسته و با دستمال های نرم خشک کنید.
سرکه سفید
یک قاشق سرکه سفید را در یک لیوان آب حل کرده و در یک بطری بریزید. بعد از هر بار اجابت مزاح با استفاده از پنبه ناحیه مقعد را با آن پاک کنید.
روغن های طبیعی
روغن نارگیل، بادام، نارون کوهی، روغن جوانه گندم، کرچک، روغن درخت چای و ژل آلوئه ورا را می توانید با استفاده از پد یا پنبه روی ناحیه مقعد استفاده کنید تا درد و خارش کم شود.
سیر و سرکه خام
صبح به صورت ناشتا سیر خام مصرف کنید و پس از اجابت مزاج مقداری سرکه رقیق شده در آب را به ناحیه مقعد بزنید.
وازلین
وازلین بهداشتی را از داروخانه خریداری کرده و روی مقعد استفاده کنید. این ترکیب برای درمان خارش حاصل از شقاق و هموروئید بسیار مفید بوده و حتی توسط پزشک نیز تجویز می شود.
روغن کافور
استفاده از روغن کافور در ترکیب با روغن نارگیل یکی دیگر از درمان های خانگی مفید برای کاهش خارش مقعد است که باید به صورت روزانه آن را استفاده کنید.
ماست
استفاده موضعی از ماست به دلیل خواص آنتی باکتریال و ضدعفونی کننده می تواند به کاهش خارش مقعد کمک کند.
استفاده از ملین ها
برای درمان یبوست و دفع راحت می توانید از فیبر طبیعی میوه ها و سبزیجات یا مکمل های فیبر استفاده کنید. درمان یبوست به کاهش خارش مقعد کمک می کند.
لباس های زیر نخی
استفاده از لباس های نخی به دلیل عدم احتباس رطوبت و تنفس پوست یکی دیگر از درمان های خانگی مفید برای کاهش خارش مقعد هستند.
کمپرس سرد
استفاده از یخ پیچیده شده در یک پارچه تمیز می تواند به کاهش خارش مقعد کمک کرده و پوست ناحیه را تسکین می دهد.
حمام سیتز
با افزودن بلغور جو دوسر، سرکه سیب و نمک اپسوم به آب ولرم یک حمام سیتز درست کرده و به مدت 15 دقیقه در آن بنشینید.
درمان خانگی خارش مقعد با داروهای بدون نسخه
علاوه بر روش های فوق در صورت تمایل می توانید از پمادهای موجود نیز برای کاهش یا درمان خارش مقعد استفاده کنید. برای این منظور می توانید پماد زینک اکسید و هیدروکورتیزون را از داروخانه خریداری کنید و برای درمان خارش مقعد مورد استفاده قرار دهید.
پماد لیدوکائین با بی حسی موضعی می تواند سیگنال های عصبی را مسدود و از خارش جلوگیری کند. پمادهایی مانند رکتول در صورت ابتلا به بواسیر و شقاق مفید خواهند بود. مترونیدازول یک آنتی بیوتیک موضعی است که می تواند خارش ناشی از فعالیت ها باکتریایی و عفونت را کاهش دهد.
بهترین پماد ها برای درمان خارش مقعد
- هیدروکورتیزون
- ترکیبات اصلی: هیدروکورتیزون 1%
- موارد مصرف: کاهش التهاب و خارش ناشی از تحریکات پوستی
- نحوه استفاده: روزی 1-2 بار به مدت کوتاه استفاده شود
- نکات مهم: مصرف طولانی مدت ممکن است باعث نازک شدن پوست شود
- زینک اکساید
- ترکیبات اصلی: زینک اکساید
- موارد مصرف: تسکین سوزش و التهاب، محافظت از پوست
- نحوه استفاده: بعد از شستشو و خشک کردن ناحیه، روزی 2-3 بار استفاده شود
- نکات مهم: ایمن برای نوزادان و بزرگسالان
- پماد آنتی‌هیستامین
- ترکیبات اصلی: دیفن‌هیدرامین یا پرومتیازین
- موارد مصرف: کاهش خارش ناشی از آلرژی و تحریکات پوستی
- نحوه استفاده: مقدار کمی از پماد روی ناحیه مالیده شود
- نکات مهم: ممکن است باعث حساسیت پوستی در برخی افراد شود
- پماد لیدوکائین
- ترکیبات اصلی: لیدوکائین 2-5%
- موارد مصرف: کاهش درد و بی‌حس کردن ناحیه مقعد
- نحوه استفاده: قبل از خواب یا قبل از دفع، مقدار کمی روی ناحیه استفاده شود
- نکات مهم: مصرف طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود
- پماد آنتی‌بیوتیک (مانند تتراسایکلین یا جنتامایسین)
- ترکیبات اصلی: تتراسایکلین، جنتامایسین
- موارد مصرف: درمان خارش ناشی از عفونت های باکتریای
- نحوه استفاده: روزی 2 بار روی ناحیه تمیز استفاده شود
- نکات مهم: در صورت حساسیت به آنتی‌بیوتیک ها با پزشک مشورت شود
- پماد ضد قارچ (مانند کلوتریمازول یا میکونازول)
- ترکیبات اصلی: کلوتریمازول، میکونازول
- موارد مصرف: درمان خارش ناشی از عفونت‌های قارچی
- نحوه استفاده: روزی 2 بار به مدت 1-2 هفته استفاده شود
- نکات مهم: برای خارش ناشی از قارچ های پوستی موثر است
- پماد آلوئه‌ورا
- ترکیبات اصلی: ژل آلوئه‌ورا طبیعی
- موارد مصرف: کاهش التهاب و تسکین خارش
- نحوه استفاده: روزی 2-3 بار به آرامی روی ناحیه بمالید
- نکات مهم: یک گزینه طبیعی و بدون عوارض جانبی جدی
- پماد پروکتوگلیونول
- ترکیبات اصلی: تریبیونوزید + لیدوکائین
- موارد مصرف: درمان التهاب، خارش و درد ناشی از بواسیر
- نحوه استفاده: روزی 2 بار، به مدت 7-10 روز استفاده شود
- نکات مهم: مناسب برای هموروئید و شقاق مقعدی
سایر درمان های خانگی مفید برای کاهش خارش مقعد
- استفاده از دستمال توالت نرم و بدون عطر
- حمام یا دوش روزانه خنک
- تمیز و خشک نگه داشتن مقعد
- تعویض روزانه لباس زیر
- استفاده از پتوی سبک برای خواب
- کوتاه کردن ناخن برای جلوگیری از آسیب پوست
چه زمانی برای درمان خارش مقعد به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت امتحان کردن روش های فوق و عدم کسب نتیجه و همچنین افزوده شدن مشکلات دیگر به خارش مقعد مانند درد یا ترشح حتما برای معاینه و درمان به پزشک متخصص گوارش یا جراح کلورکتال مراجعه نمایید. خارش مقعد قطعا کیفیت زندگی شما را کاهش می دهد و بهتر است هر چه سریع تر نسبت به درمان آن اقدام نمایید.
بخوانید: علت احساس سنگینی یا فشار در مقعد و درمان سریع آن
منبع:
https://www.uofmhealthsparrow.org/departments-conditions/conditions/anal-itching
