عضلات اسفنکتر مقعد مجموعه ای از عضلات حلقوی هستند که وظیفه کنترل دفع مدفوع و گاز های روده را بر عهده دارند. عضلات اسفنکتر مقعد نقش حیاتی در کنترل ارادی دفع مدفوع دارند. عملکرد صحیح این عضلات برای حفظ کنترل دفع ضروری است و هرگونه آسیب یا ضعف در آن ها می‌تواند منجر به بی‌اختیاری مدفوع شود. آسیب به اسفنکتر مقعدی می‌تواند در اثر زایمان، جراحی‌های مقعدی، تروما یا بیماری های عصبی ایجاد شود. بسته به شدت آسیب، روش های درمانی مختلفی از درمان های غیرجراحی تا جراحی های پیچیده برای ترمیم این عضلات استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم در مورد ترمیم عضلات اسفنکتر مقعد صحبت کنیم.
درباره عضلات اسفنکتر مقعد
عضلات اسفنکتر مقعد وظیفه باز و بسته شدن مقعد را بر عهده دارند. ب کمک این عضلات مدفوع و گاز روده زمانی که لازم است خارج شوند و در مواقع غیرضروری از خروج ناگهانی آن‌ها جلوگیری می‌شود.
انواع عضلات اسفنکتر مقعد
عضلات اسفنکتر مقعد شامل دو نوع اصلی هستند که با همکاری یکدیگر، کنترل دفع مدفوع و گاز را بر عهده دارند:
- اسفنکتر داخلی مقعد: این صاف (غیرارادی) است یعنی کنترل آن در دست ما نیست. به طور طبیعی همیشه کمی منقبض است تا مقعد بسته بماند و از نشت مدفوع جلوگیری کند.
- اسفنکتر خارجی مقعد: این عضله اسکلتی و ارادی است و کنترل آن درست سیستم عصبی سوماتیک است. این عضله به ما امکان می‌دهد دفع را کنترل کنیم و در صورت نیاز آن را به تأخیر بیندازیم.
علل آسیب به عضلات اسفنکتر مقعد
- زایمان طبیعی دشوار: شایع‌ترین علت آسیب اسفنکتر مقعد، پارگی درجه سوم و چهارم هنگام زایمان است. به ویژه در مواردی که از فورسپس یا وکیوم استفاده شود.
- جراحی های مقعدی: هموروئیدکتومی (برداشتن بواسیر)، فیستولکتومی (برداشتن فیستول) یا درمان شقاق مقعدی ممکن است باعث آسیب اسفنکتر شود.
- ضربه و تصادفات: حوادث شدید، سقوط، تجاوز جنسی یا وارد شدن جسم خارجی به مقعد می‌توانند باعث پارگی اسفنکتر شوند.
- آسیب های عصبی: بیماری هایی مانند دیابت، سکته مغزی، ام‌اس (MS) یا آسیب نخاعی می‌توانند کنترل عصبی اسفنکتر را مختل کنند.
- افزایش سن و ضعف عضلانی: با افزایش سن، عضلات کف لگن و اسفنکتر به‌تدریج ضعیف شده و احتمال بی‌اختیاری بیشتر می‌شود.
بخوانید:دلیل بی اختیاری مدفوع پس از عمل فیستول چیست و چقدر شایع است؟
ترمیم عضلات اسفنکتر مقعد
شیوه های محتلفی از روش های جراحی تا شیوه های غیر جراحی برای ترمیم عضلات اسفنکتر مقعد وجود دارد. این که کدام روش برای شما مناسب باشد به علت آسیب به این عضلات و شرایط جسمانی شما بستگی دارد. پزشک با در نظر گرفتن همه این موارد بهترین شیوه را برای ترمیم عضلات اسفنکتر مقعد انتخاب می کند. در زیر انواع شیوه های ترمیم این عضلات مهم آورده شده است.
روش های غیرجراحی برای ترمیم اسفنکتر مقعد
- تمرینات کگل: مانند زمانی که می‌خواهید از خروج گاز یا ادرار جلوگیری کنید، عضلات مقعد را محکم منقبض کنید. 5 ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی شل کنید. این حرکت را 10 تا 15 بار در روز تکرار کنید.
- بیوفیدبک تراپی : (مناسب آسیب های عصبی) یک روش درمانی غیرجراحی است که به بیماران کمک می‌کند کنترل عضلات اسفنکتر مقعد را دوباره به دست آورند. در این روش با استفاده از الکترود بیمار کمک می‌کنند تا نحوه صحیح منقبض کردن عضلات را یاد بگیرد.
- تحریک الکتریکی عضلات: (مناسب آسیب های عصبی) با ارسال پالس های الکتریکی ضعیف به عضلات اسفنکتر قدرت و هماهنگی آن ها بهبود می‌یابد. معمولاً در کلینیک های فیزیوتراپی انجام می‌شود.
- تحریک عصب ساکرال: (مناسب آسیب های عصبی) در این روش یک دستگاه کوچک سیگنال های الکتریکی را به عصب ساکرال (که کنترل اسفنکتر را بر عهده دارد) ارسال می‌کند. این روش برای افرادی که دچار بی اختیاری مدفوع هستند بسیار مؤثر است.
- تغییر سبک زندگی: کنترل یبوست، اجتناب از غذاهای تحریک‌کننده، اجتناب از رابطه مقعدی، افزایش مصرف فیبر و مایعات، مدیریت وزن
بخوانید: روش‌های نوین کنترل بی اختیاری مدفوع
انواع جراحی های ترمیم اسفنکتر مقعد
جراحی های ترمیم اسفنکتر مقعد بسته به شدت آسیب و علت بی‌اختیاری مدفوع، شامل روش های مختلفی هستند. در ادامه انواع جراحی های مورد استفاده توضیح داده شده‌اند:
1. اسفنکتروپلاستی
اسفنکتروپلاستی (Sphincteroplasty) رایج‌ترین روش برای ترمیم اسفنکتر مقعدی آسیب دیده است. این روش برای بیمارانی که دچار پارگی ناشی از زایمان، جراحی قبلی یا ضربه شده اند، مناسب است. این روش برای بهبود عملکرد اسفنکتر در بیماران با آسیب متوسط است. در این روش عضلات اسفنکتر انتها به انتها به هم دوخته می‌شوند.
2. ترمیم با استفاده از فلپ های عضلانی
در موارد شدید که اسفنکتر به شدت آسیب دیده یا تخریب شده باشد از این شیوه استفاده می‌شود. که از عضله ای از ناحیه ران برای جایگزینی اسفنکتر به این ناحیه پیوند زده می شود. این روش مناسب برای بیمارانی که عضله اسفنکترشان کاملاً از بین رفته است. نیاز به دوره نقاهت طولانی و احتمال بروز عوارض دارد.
3. کاشت اسفنکتر مصنوعی
کاشت اسفنکتر مصنوعی (Artificial Anal Sphincter) مناسب برای بیمارانی که اسفنکتر مقعدی شان کاملاً از بین رفته و ترمیم طبیعی ممکن نیست. در این چراحی اسفنکتر مصنوعی به ناحیه مقعد قرار می گیرد و منترل آن به صورت دستی توسط خود شخص انجام می شود. مخزن تنظیم کننده فشار که در شکم کاشته می‌شود. از مزایا این روش امکان کنترل دقیق خروج مدفوع است و در مقابل معایب آن هزینه بالا، احتمال عفونت یا نقص فنی است.
4. تزریق مواد پرکننده
تزریق مواد پرکننده (Bulking Agents) برای موارد خفیف تا متوسط بی‌اختیاری مدفوع استفاده می‌شود. که از ژل های زیست سازگار مانند دکسترانومر-هیالورونیک اسید استفاده می شود. با تزریق ماده پرکننده در دیواره مقعد باعث افزایش ضخامت بافت و بهبود بسته شدن مقعد می شود. این روش روش غیر تهاجمی اما موقتی است.
5. کولوستومی
کولوستومی (Colostomy) یا آخرین راهکار درمانی روش است که بخشی از روده بزرگ به سطح شکم متصل شده و مدفوع در یک کیسه جمع‌آوری می‌شود. در مواردی که سایر روش ها موثر نبوده اند یا بیمار دارای آسیب های شدید غیرقابل ترمیم است، انجام می‌شود. این روش بی اختیاری را درمان می کند اما نیاز به مراقبت های ویژه همیشگی دارد.
بخوانید:
بی‌اختیاری مدفوع علل، علت و 6 شیوه درمان آن
منبع:
https://www.bangalorebowelcare.com/sphincter-repairs-colorectal-surgeon-ka.html
https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/colostomy
