رفلاکس مدفوع (بازگشت مدفوع به روده) درمان و عوارض آن

رفلاکس مدفوع (بازگشت مدفوع به روده) یک اختلال نادر و پیچیده گوارشی  است که در آن مواد دفعی پس از ورود به راست روده در حین اجابت مزاج، مجدداً به داخل روده بزرگ بازمی‌ گردد. این وضعیت به دلایل مختلفی از جمله اختلال در حرکات پریستالتیک روده و عدم عملکرد درست اسفنکترهای مقعد رخ می دهد. برخلاف رفلاکس معده که نسبتاً شایع  و شناخته شده است، رفلاکس مدفوع خیلی شناخت شده نیست.

با اینحال عوارض بسیار جدی دارد و علاوه بر دردهای شکمی و ناراحتی هایی که برای فرد ایجاد می کند باعث مشکلات جدی متابولیکی و سیستمیک خواهد شد. بنابراین شناخت علائم و عوامل زمینه‌ ساز رفلاکس مدفوع بسیار مهم است و باید سریعا نسبت به درمان آن اقدام کرد.

علت رفلاکس مدفوع

رفلاکس مدفوع علل مختلفی دارد. در واقع ترکیبی از عوامل فیزیولوژیک، ساختاری و عصبی در این عارضه دخیل هستند که مهمترین آنها در ادامه شرح داده شده است.

اختلال در حرکات پریستالتیک روده یکی از علل اصلی بازگشت مدفوع به روده است. حرکات پریستالتیک، انقباض ‌های منظم و موج ‌مانندی هستند که مدفوع را در طول روده به جلو می‌ رانند تا از بدن دفع شود. هرگونه اختلالی در این روند می تواند باعث مشکلاتی در دفع مدفوع شود که یکی از آنها رفلاکس مدفوع است.

در یبوست های شدید که مدفوع سفت شده و نمی تواند به راحتی از بدن دفع شود نیز ممکن است رفلاکس مدفوع رخ دهد. یبوست باعث تجمع مدفوع در ناحیه انتهایی روده و بازگشت بخشی از آن به داخل روده خواهد شد.

انسداد روده یکی دیگر از علل بازگشت مدفوع به روده است. انسداد روده می تواند ناشی از وجود تومورها، چسبندگی‌ ها (به‌ ویژه پس از جراحی ‌های شکمی)، یا تنگی مادرزادی یا اکتسابی باشد که در خروج مدفوع از بدن اختلال ایجاد می کند.

اختلالات عصبی که باعث بیماری هایی مانند پارکینسون، MS، دیابت یا آسیب به اعصاب کنترل ‌کننده روده می شوند نیز می توانند باعث رفلاکس مدفوع شوند. اختلال عملکرد اسفنکتر مقعدی، جراحی ‌های قبلی یا آسیب‌های لگنی، رژیم غذایی فاقد فیبر و کم ‌تحرکی نیز ممکن است در بروز رفلاکس مدفوع نقش داشته باشد.

بخوانید: انسداد روده بزرگ – علائم،علل،درمان و پیشگیری

علائم رفلاکس مدفوع

یکی از اولین و شایع ‌ترین علائم، مشکل در دفع کامل مدفوع است که منجر به احساس پری یا فشار در ناحیه شکم یا مقعد می شود. علاوه بر این تجمع مواد دفعی در روده منجر به تولید بیش از حد گاز، احساس نفخ و گاهی صداهای غیرعادی شکمی می شود. افراد مبتلا به این عارضه درد شکمی متناوب یا مداوم را تجربه خواهند کرد. احساس نیاز مکرر به اجابت مزاج، بوی بد دهان، سردرد و بی‌ حالی، تهوع یا کاهش اشتها از دیگر علائم ابتلا به رفلاکس مدفوع هستند.

بخوانید: معرفی انواع روش های پاک سازی روده (خانگی،دارویی،پیشرفته)

انواع رفلاکس مدفوع

دو نوع اصلی رفلاکس‌ مدفوع وجود دارد که اولی رفلاکس میانتریک است و با اختلال در حرکات دودی (پریستالسیس) روده در ارتباط است. نوع دوم رفلاکس پاراسمپاتیک است که برخلاف نوع اول فرد می تواند آن را به صورت ارادی کنترل کند. در این شرایط احساس نیاز به دفع به اندازه کافی قوی نیست و احتمال برگشت مدفوع به روده افزایش می یابد.

بخوانید: چسبندگی روده چیست؟ علائم،علل،درمان و پیشگیری

روش های خانگی درمان رفلاکس مدفوع

درمان خانگی رفلاکس مدفوع در موارد خفیف تا متوسط با تغییر سبک زندگی و استفاده از راهکارهای طبیعی قابل درمان است. افزایش مصرف فیبر غذایی و نوشیدن آب کافی در طول روز یکی از مهمترین راهکارهای درمانی است زیرا به نرم شدن مدفوع و بهبود حرکات روده کمک می کنند.

ورزش ‌های ساده ای مانند پیاده ‌روی روزانه، دوچرخه ‌سواری یا حتی یوگا با تحریک حرکات روده (پریستالسیس) به درمان این عارضه کمک خواهد کرد. در موارد شدیدتر می توان از ملین‌ های طبیعی مانند آلو استفاده کرد.

علاوه بر این هر روز در زمان مشخصی به دستشویی بروید و هنگام اجابت مزاج آرامش داشته باشید. از غذاهای  یبوست ‌زا مانند فست فودها پرهیز کنید زیرا وضعیت را تشدید خواهد کرد.  قرار دادن زیرپایی در توالت نیز می تواند باعث تسهیل در دفع شده و از فشار غیرطبیعی که باعث بازگشت مدفوع به روده می شود جلوگیری می کند.

بخوانید: تنبلی روده و علائم اصلی آن با بهترین شیوه درمان آن

عوارض ابتلا به رفلاکس مدفوع

عوارض رفلاکس مدفوع از مشکلات گوارشی ساده تا عوارض سیستمیک جدی متغیر است. التهاب مزمن روده یکی از عوارض است زیرا بازگشت مدفوع به بخش‌های بالاتر روده می‌تواند باعث تحریک و التهاب مداوم مخاط روده شود که در درازمدت باعث کولیت اولسراتیو یا کرون می شود.

رفلاکس مدفوع معمولاً با یبوست شدید همراه است و بازگشت مدفوع نیز می تواند یک چرخه معیوب و مداوم ایجاد کند که بسیار آزاردهنده است. همچنین نفخ، احساس پری و درد شکمی به دلیل تجمع گاز و مدفوع در این بیماری زندگی روزمره فرد را مختل می‌ کند.

ماندن طولانی ‌مدت مدفوع در روده باعث می ‌شود مواد سمی موجود در آن جذب بدن شود که در بلندمدت با علائمی مانند سردرد، خستگی مزمن، بدبویی دهان و حتی مشکلات پوستی خود را نشان می دهد.

رفلاکس مکرر و عدم تخلیه نامناسب مدفوع همچنین ممکن است باعث انسداد جزئی یا کامل روده شود که نیاز به درمان فوری دارد. عفونت‌ های گوارشی به دلیل رشد باکتری‌های ناسالم در روده یکی دیگر از عوارضی است که در رفلاکس مدفوع اتفاق می افتد.

بخوانید: شکل و رنگ های مختلف مدفوع نشان از چه بیماری است؟

درمان دارویی و پزشکی رفلاکس مدفوع

درمان رفلاکس مدفوع بسته به علت زمینه‌ای و شدت عوارض متفاوت است. هدف اصلی درمان، بهبود حرکات دودی روده، درمان یبوست، رفع انسداد احتمالی و پیشگیری از بازگشت مدفوع است.

برای درمان این عارضه پزشک ابتدا داروهای ملین را برای درمان یبوست و تسهیل دفع برای شما تجویز می کند. داروهای تنظیم ‌کننده‌ های حرکات روده (Prokinetics) نیز برای افزایش حرکات پریستالتیک و کمک به دفع مفید هستند. در صورت تجمع زیاد مدفوع در انتهای روده احتمالا برای شما شیاف یا تنقیه تجویز خواهد شد.

در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد عضلات کف لگن یا اسفنکتر مقعدی از بیوفیدبک تراپی یا حتی جراحی برای اصلاح مشکلات ساختاری استفاده می شود. درمان آنتی ‌بیوتیکی موقت نیز برای تغییر فلور روده می تواند به درمان این بیماری کمک کند.