زخم مقعدی یک مشکل رایج است که جزء بیماری های نشیمنگاهی دسته بندی می شود. زخم مقعدی معمولا به صورت یک ترک یا شکاف یا زخم عمیق در اطراف مقعد یا داخل رکتوم مشاهده می شود و با علائم آزاردهنده خود باعث کاهش کیفیت زندگی می شود. این عارضه می تواند در دوره های مختلف زندگی رخ دهد و دلایل اصلی آن یبوست و اسهال مزمن است که باعث تحریک مخاط حساس ناحیه مقعد می شود. با اینحال شرایط دیگری نیز در بروز آن دخیل هستند.
این زخم ها با ایجاد ناراحتی های مختلف افراد مبتلا را آزار می دهند و خصوصا در هنگام اجابت مزاج باعث درد شدید می شوند و نمی توان آنها را بدون درمان رها کرد. تشخیص به موقع زخم های مقعدی به جلوگیری از عوارض بیشتر کمک کرده و در مراحل اولیه می توان با روش های ساده تری آنها را درمان کرد.
انواع زخم مقعدی
زخم های مقعدی به دو نوع حاد و مزمن دسته بندی می شوند. زخم مقعدی حاد خفیف و سطحی است و هنوز بافت های زیرین را درگیر نکرده است. در این مرحله می توان با درمان های خانگی به ترمیم و بهبود آن کمک کرد. زخم مقعدی مزمن ناشی از عدم درمان این عارضه برای مدت طولانی است که باعث نفوذ و تخریب بافت های زیرین خواهد شد. بطور کلی اگر بیش از 6 هفته از ابتلا به زخم مقعدی گذشته باشد به عنوان مزمن در نظر گرفته می شود و به مداخلات درمانی بیشتر و حتی جراحی نیاز دارد.
علائم زخم مقعدی
علائم زخم مقعدی بستگی به نوع آن دارد. زخم مقعدی مزمن باعث درد و ناراحتی بیشتری می شود. بطور کلی افراد مبتلا به این عارضه خونریزی مقعدی به رنگ روشن هنگام دفع، اسپاسم عضلات اطراف مقعد، دردهای تیرکشنده هنگام اجابت مزاج و سوزش و درد مقعد را تجربه می کنند.
بخوانید: دلیل اصلی خونریزی مقعد و درمان آن
علت بروز زخم مقعد چیست؟
زخم مقعد به دلایل مختلفی بروز می کند که مهمترین آنها یبوست مزمن است. زور زدن بیش از حد هنگام دفع و عبور مدفوع سفت و حجیم باعث آسیب مخاط رکتوم و مقعد شده و در نهایت باعث ایجاد زخم می شود.
یکی دیگر از علل بروز زخم مقعد اسهال مزمن است. دفع مکرر مدفوع در این شرایط باعث سایش و التهاب پوست مقعد شده و منجر به بروز زخم مقعد می شود.
بیماری‌های التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو نیز می توانند در بروز زخم مقعد نقش داشته باشند. این بیماری ها با ایجاد التهاب مزمن در ناحیه رکتوم و مقعد باعث بروز زخم های سطحی و عمیق در این ناحیه خواهند شد.
هموروئید یا بواسیر نیز به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های نشیمنگاهی در بروز زخم های مقعدی نقش دارد. هموروئید ملتهب و طولانی مدت می تواند باعث زخم و درد در ناحیه مقعد شود.
زایمان طبیعی نیز با اعمال فشار زیاد به ناحیه مقعد یکی دیگر از دلایل پارگی یا زخم در اطراف مقعد است. علاوه بر این رابطه جنسی مقعدی یا آسیب های فیزیکی و استفاده از اجسام خارجی می تواند باعث ایجاد زخم مقعدی شود.
ابتلا به برخی عفونت های مقاربتی مانند سیفلیس، هرپس یا HPV با بروز زخم در ناحیه مقعد همراه است. همچنین در موارد نادر سرطان مقعد می تواند با زخم های مزمنی که بهبود نمی یابند مرتبط باشد.
روش تشخیص زخم مقعدی
زخم مقعدی با گرفتن شرح حال از بیمار و پاسخ به سوالاتی که پزشک از او می پرسد به راحتی قابل تشخیص است. علاوه بر این پزشک از معاینات فیزیکی برای مشاهده زخم ها استفاده می کند. در مواقعی که زخم در اطراف مقعد قابل تشخیص نباشد پزشک با آنوسکوپ قسمت های ابتدایی رکتوم را نیز بررسی می کند. همچنین ممکن است برای بررسی بیماری های زمینه ای مانند التهاب روده از کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی نیز استفاده شود.
عوارض و خطرات زخم مقعدی چیست؟
زخم مقعدی اگر به موقع درمان نشود باعث عوارض مختلفی می شود و ناراحتی بیشتری برای فرد مبتلا ایجاد خواهد کرد. مزمن شدن زخم باعث ایجاد زائده گوشتی در لبه های زخم می شود. علاوه بر این درد مدام که بعد از دفع ممکن است ساعت ها ادامه داشته باشد زندگی بیمار را مختل خواهد کرد.
زخم باز در ناحیه مقعد به دلیل عبور مداوم مواد زائد به شدت مستعد ورود باکتری ها و عفونت است به همین دلیل ممکن است باعث آبسه یا فیستول مقعدی شود. علاوه بر این خونریزی مزمن ممکن است منجر به کم خونی خفیف شود.
درمان خانگی زخم مقعدی
درمان خانگی زخم مقعدی در مراحل اولیه بسیار موثر بوده و نیاز به جراحی را کاهش می دهد. برای این منظور استفاده از حمام سیتز، مصرف ملین ها برای جلوگیری از یبوست و اجابت مزاج راحت تر، افزایش فیبر رژیم غذایی و نوشیدن مایعات کافی برای عدم نیاز به زور زدن برای دفع و استفاده از روغن های طبیعی با خاصیت ضدالتهابی و مرطوب کننده مانند روغن زیتون و نارگیل بسیار مهم است.
داروهای مفید برای درمان زخم مقعدی
در کنار درمان های خانگی شما می توانید از پمادهای موجود نیز برای شل کردن عضلات اسفنکتر مقعد که باعث ترمیم زخم ها می شود استفاده کنید. این پمادها شامل نیتروگلیسیرین، پماد دیلتیازم یا وراپامیل و پماد لیدوکائین هستند که بهتر است با تجویز پزشک مصرف شوند.
درمان های پیشرفته زخم مقعدی
درمان های پیشرفته زخم مقعدی در مواردی که زخم مزمن شده و به لایه های زیرین پوست نفوذ کرده باشد توصیه می شوند و در واقع آخرین راه حل درمانی هستند. تزریق بوتاکس به عضله اسفنکتر مقعدی یکی از این روش ها است که با شل کردن عضلات مقعد و جلوگیری از اسپاسم باعث خونرسانی و بهبود زخم می شود.
اسفنکتروتومی داخلی روش دیگری است که برای زخم های مقاوم به درمان توصیه می شود و شامل برش عضله داخلی مقعد برای کاهش فشار و کمک به ترمیم زخم است. این روش تا 90 درصد باعث درمان زخم مقعدی خواهد شد.
در نهایت بهترین روش برای درمان زخم مقعدی استفاده از لیزر است که با کمترین درد و خونریزی باعث درمان آن می شود. این روش کم تهاجمی برای افراد در سنین و شرایط مختلف توصیه می شود زیرا نیاز به بیهوشی ندارد و روند بهبودی نیز سریع تر است.
منبع:
https://www.healthline.com/health/rectal-ulcer#rectal-ulcer-causes
