شقاق مقعدی (Anal Fissure) یکی از بیماری های شایع نشیمنگاهی است که به ویژه سالمندان را به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با افزایش سن تحت تاثیر قرار می دهد. تصور می شود که این عارضه تا حدی به دلیل کاهش گردش خون در ناحیه رکتوم است که منجر به ضعف و شکنندگی پوست مقعد می شود. شقاق مقعدی یک ترک یا شکاف کوچک در دیواره داخلی مقعد است که باعث درد شدید، خونریزی و ناراحتی در هنگام دفع می شود. این عارضه اغلب اوقات ناشی از فشار بیش از حد بر روی مقعد به دلیل یبوست مزمن است.
در سالمندان کاهش تحرک بدنی، تغییرات در الگوی رژیم غذایی، کاهش مصرف مایعات و بروز بیماری های مزمن مانند دیابت ابتلا به شقاق مقعدی را افزایش می دهد. شقاق مقعدی به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و نیاز است که فورا نسبت به درمان آن اقدام کنید زیرا ممکن است به مشکلات مزمن و جدی تری مانند اسپاسم عضلات مقعد و بروز شقاق های مزمن منجر شوند. درمان این بیماری در سالمندان با تغییرات در رژیم غذایی، مصرف داروهای موضعی، استفاده از حمام سیتز و در نهایت جراحی امکان پذیر است. علاوه بر این با پیشگیری و مدیریت یبوست و تغییرات سبک زندگی ی توان از بروز شقاق در سالمندان پیشگیری کرد.
علائم شقاق مقعدی در سالمندان
شقاق مقعدی ترک کوچکی در پوست اطراف مقعد است که باعث مشکلات مختلفی خواهد شد:
- درد شدید هنگام دفع مدفوع
- خونریزی به رنگ روشن
- خارش یا سوزش مقعد
- احساس ناراحتی هنگام نشستن
شیوع شقاق مقعدی در سالمندان
شقاق مقعدی در سالمندان نسبت به سایر افراد شایع تر است. زیرا با افزایش سن، عضلات مقعدی تضعیف شده و تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش رطوبت پوست و کاهش تحرک بدنی در این سن می تواند خطر ابتلا به شقاق را افزایش دهد. علاوه بر این اکثر سالمندان مبتلا به یبوست مزمن هستند که یکی از دلایل اصلی بروز شقاق است. شقاق مقعدی در مراحل اولیه معمولا به طور خود به خود و با انجام تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی بهبود خواهد یافت.
علت بروز شقاق مقعدی در سالمندان چیست؟
یکی از شایع ترین علل شقاق در همه افراد و سالمندان یبوست است. دفع مدفوع سفت و خشک با اعمال فشار بر پوست ظریف کانال مقعد باعث ایجاد ترک و شکاف در دیواره مقعدی می شود. علاوه بر این با افزایش سن انعطاف عضلات مقعد کاهش یافته و آسیب پذیری بیشتر خواهد شد. همچنین سبک زندگی بی تحرک و چاقی در این دوران می تواند باعث کاهش خونرسانی به بافت های مقعدی شده و آنها را مستعد پارگی های کوچک کند.
ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت، بیماری های التهابی روده (مثلاً کرون یا کولیت) و یا بیماری های نروژنیک و مصرف داروهای مسهل که در دوره سالمندی رایج است با دهیدراته کردن بدن می تواند ریسک ایجاد شقاق مقعدی را افزایش دهد.
همچنین کاهش مصرف فیبر و مایعات در رژیم غذایی یکی از مهمترین عواملی است که باعث یبوست می شود که زمینه ساز بروز شقاق مقعدی است.
تشخیص شقاق مقعدی در سالمندان
علاوه بر بررسی سابقه پزشکی شما، پزشک احتمالاً معاینه فیزیکی نیز انجام خواهد داد که شامل بازرسی دقیق ناحیه مقعد است. علاوه بر این آزمایشات زیر را نیز برای شما درخواست خواهد کرد.
- آنوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی: در این روش ها از یک لوله کوچک برای بررسی دقیق مقعد و رکتوم استفاده می شود.
- کولونوسکوپی: یک لوله قابل انعطاف در رکتوم شما قرار داده می شود تا کل روده بزرگ را بررسی کند.
بخوانید: درمان شقاق مقعدی با لیزر
روش های درمان شقاق مقعد در سالمندان
شقاق مقعدی معمولاً با مراقبت مناسب در خانه طی چند هفته بهبود می یابد. افزایش مصرف فیبر می تواند به نرم شدن مدفوع و جلوگیری از یبوست و در نتیجه کاهش خطر شقاق مقعدی کمک کند. اگر علائم شما با داروهای طبیعی برای شقاق مقعد برطرف نشد، احتمالاً به مراقبت بیشتری نیاز خواهید داشت. شدت و تداوم علائم، مسیر درمان شقاق مقعدی را تعیین می کند:
- داروهای موضعی: استفاده از کرم ها یا پمادها برای شل کردن اسفنکتر مقعد و بهبودی.
- تزریق سم بوتولینوم: بوتاکس می تواند به شل شدن عضله اسفنکتر مقعد کمک کند.
- داروهای فشار خون: داروهایی که فشار خون را کاهش می دهند و اسفنکتر مقعد را شل می کنند.
- جراحی: در موارد شدید یا شقاق مزمن، ممکن است مداخله جراحی برای ترمیم پارگی لازم باشد.
عوارض عدم درمان شقاق مقعد در سالمندان
عوارض شقاق مقعدی درمان نشده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد مزمن
- عود
- شقاق مزمن مقعد
- عفونت
- تشکیل آبسه یا فیستول
- پارگی که به ماهیچه های مجاور می رسد
رسیدگی سریع به این عوارض برای جلوگیری از مشکلات بیشتر ضروری است.
بخوانید: علت اصلی شقاق واژن (علائم، پیشگیری و درمان قطعی آن)
مدیریت شقاق در سالمندان
- افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی با جلوگیری از یبوست می تواند مانع بروز شقاق شده یا درمان آن را تسریع کند.
- استفاده از ملین های بدون نسخه به نرم شدن مدفوع و دفع راحت تر کمک خواهد کرد.
- نوشیدن آب فراوان یکی از ساده ترین راه های مدیریت شقاق است زیرا مانع یبوست شده و از عبور مدفوع سخت جلوگیری می کند.
- نشستن در حمام سیتز گرم به مدت 10-15 دقیقه چند بار در روز نیز می تواند به درمان این عارضه کمک کند.
بخوانید: معرفی بهترین روغن ها برای درمان شقاق (حیوانی و گیاهی)
روش های جلوگیری از شقاق در سالمندان
رویکردهای پیشگیری از شقاق مقعدی برای پیشگیری از این عارضه در سنین بالا بسیار مهم بوده و به شرح زیر است:
- استفاده از رژیم غذایی با فیبر بالا
- هیدراته بمانید و مایعات کافی مصرف کنید
- ورزش منظم و تحرک روزانه برای گردش خون بهتر
- بهداشت مقعد را به خوبی رعایت کنید
- از زور زدن هنگام دفع مدفوع خودداری کنید
- وزن سالم خود را حفظ کنید.
بخوانید: برای جوش خوردن زخم شقاق چیکار کنیم؟
نتیجه گیری
شقاق مقعدی یک بیماری بسیار شایع است که در سالمندان به دلایل فیزیولوژیکی به وفور دیده می شود. در بیشتر موارد این عارضه با تغییراتی در رژیم غذایی، مصرف داروها و گاهاً اقدامات پزشکی قابل پیشگیری و کنترل است. با اینحال در صورتی که علائم شقاق را برای مدت طولانی تجربه کردید برای تشخیص و درمان این وضعیت با پزشک مشورت کنید. درک علت بروز شقاق مقعدی می تواند به فرد کمک کند تا تصمیمات بهتری برای سبک زندگی سالم جهت جلوگیری یا درمان آن بگیرد.
منبع:
https://www.carehospitals.com/diseases-conditions/anal-fissures
https://www.news-medical.net/health/Anal-Fissures-Causes.aspx
