سرطان رکتوم نوعی سرطان است که با رشد سلول های بدخیم در رکتوم شروع می شود. رکتوم یا راست روده به چند اینچ آخر روده بزرگ گفته می شود. رکتوم از انتهای بخش نهایی کولون شروع می شود و به مسیر کوتاه و باریکی به نام مقعد می رسد. سرطان رکتوم و سرطان روده بزرگ اغلب با هم به عنوان سرطان کولورکتال شناخته می شوند. در حالی که سرطان رکتوم و روده بزرگ از بسیاری جهات مشابه هستند، درمان آنها کاملاً متفاوت است. این عمدتا به این دلیل است که رکتوم به سختی از سایر اندام ها و ساختارها جدا می شود.
درمان سرطان رکتوم معمولاً شامل جراحی برای برداشتن سرطان است. سایر درمان ها ممکن است شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این دو باشد. همچنین درمان های هدفمند و ایمونوتراپی نیز در این بیماری استفاده شود. سرطان رکتوم به طور کلی بیماری افراد مسن محسوب می شود، اما بروز آن در افراد زیر 50 سال نیز رو به افزایش است. شیوع این سرطان در مردان کمی بیشتر از زنان است.
علائم و نشانه های سرطان رکتوم
خونریزی شایع ترین علامت سرطان رکتوم است که در 60 درصد بیماران رخ می دهد. با این حال، بسیاری از سرطان های رکتوم هیچ علامتی ندارند و در طول معاینات غربالگری دیجیتال یا پروکتوسکوپی کشف می شوند. سایر علائم و نشانه های سرطان راست روده عبارتند از:
- تغییر در وضعیت اجابت مزاج
- خونریزی پنهان
- درد شکم کولیکی و یا همراه با نفخ
- کمردرد
- مشکلات ادراری
- ضعف
- درد لگن
علت سرطان رکتوم
در بیشتر موارد، علت سرطان رکتوم ناشناخته است. با اینحال بسیاری از عوامل سبک زندگی در این بیماری دخیل هستند از جمله:
- استفاده منظم و زیاد از الکل
- ابتلا به دیابت یا مقاوم بودن به انسولین
- خوردن غذاهای پرچرب و کم فیبر
- همچنین مصرف زیاد گوشت قرمز
- داشتن شاخص توده بدنی 30 یا بالاتر
- عدم تحرک بدنی و ورزش
- مصرف تنباکو
- عوامل ژنتیکی
- سن بالا
- بیماری های روده
بخوانید: آیا شقاق باعث سرطان مقعد می شود؟
انواع سرطان رکتوم
اکثر سرطان های رکتوم – حدود 95 درصد – آدنوکارسینوم هستند. این تومورها معمولاً به صورت پولیپ یا رشد در پوشش رکتوم شروع می شوند. پولیپ ها ممکن است در طول کولونوسکوپی برداشته شوند. انواع دیگر سرطان راست روده عبارتند از:
- تومورهای استرومایی دستگاه گوارش
- تومورهای کارسینوئیدی
- لنفوم
تشخیص سرطان رکتوم
در ابتدا معاینه فیزیکی با توجه خاص به اندازه و محل تومور رکتوم و همچنین ضایعات متاستاتیک احتمالی، از جمله بزرگ شدن غدد لنفاوی یا هپاتومگالی انجام می شود.
- معاینه دیجیتال رکتوم (DRE): در این روش می توان با ورود انگشت به راست روده تومورهای رکتوم را از نظر اندازه، زخم و وجود هرگونه غدد لنفاوی پاراکتال و همچنین گسترش به ساختار اطراف (مانند اسفنکترها، پروستات، واژن، دنبالچه و خاجی) ارزیابی کرد. عملکرد اسفنکتر را نیز می توان در این روش بررسی کرد.
- پروکتوسکوپی: این معاینه به شناسایی محل دقیق تومور در راست روده کمک می کند.
مدیریت سرطان رکتوم
برای درمان بیماران مبتلا به سرطان رکتوم، یک رویکرد چند رشته ای که شامل جراحی، انکولوژی پزشکی و انکولوژی پرتوشناسی است، مورد نیاز می باشد. تکنیک جراحی، استفاده از رادیوتراپی و انجام شیمی درمانی در درمان این بیماری بسیار مهم هستند.
ملاحظات جدی باید به قصد جراحی و حفظ عملکردهای ادراری- تناسلی و مقعدی انجام شود. لازم به ذکر است که خطر عود در بیماران مبتلا به سرطان رکتوم بالا است و سرطان رکتوم عود کننده پیش آگهی بدی دارد. زمان برداشتن رکتوم به اندازه، محل، وسعت و درجه کارسینوم رکتوم بستگی دارد.
درمان های سرطان رکتوم
درمان سرطان رکتوم اغلب به مرحله بیماری و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. گزینه های درمانی عبارتند از:
- عمل جراحی
- ایمونوتراپی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- درمان هدفمند
- آزمایشات بالینی
اگر سرطان رکتوم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، نظارت فعال ممکن است یک گزینه برای برخی از بیماران باشد. در طول نظارت فعال، پزشک به دقت بیمار را زیر نظر می گیرد تا نشانه هایی از رشد سرطان را جستجو کند. بیماران ممکن است در طول نظارت فعال تحت چندین آزمایش از جمله معاینه دیجیتال، MRI و یا کولونوسکوپی قرار گیرند.
روش های جراحی سرطان رکتوم
رزکسیون یا برش رکتوم اصلی ترین روش درمانی است. زمان جراحی برای برداشتن رکتوم به اندازه، محل، وسعت و گرید سرطان بستگی دارد. مدیریت جراحی سرطان رکتوم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برداشتن رکتوم از طریق مقعد: برای سرطان ها در مراحل اولیه انجام می شود.
- میکروسرجری آندوسکوپی ترانس مقعدی: شکلی از برش موضعی است که از یک پروکتوسکوپ عمل کننده ویژه استفاده می کند که رکتوم را با دی اکسید کربن متسع می کرده و اجازه عبور ابزارهای تشریح را می دهد.
- رادیوتراپی: تحت آرامبخش از طریق پروکتوسکوپ مخصوص در اتاق عمل انجام می شود
- روش های حفظ اسفنکتر: رزکسیون قدامی، آناستوموز کولوآنال، برداشتن پرینه
بخوانید: علل اصلی بیماری پروکتیت (التهاب رکتوم) + روش درمان آن
عوارض جانبی احتمالی جراحی رکتوم
خطرات و عوارض جانبی احتمالی جراحی رکتوم به عوامل مختلفی از جمله وسعت عمل و سلامت عمومی فرد قبل از جراحی بستگی دارد. مشکلات حین یا مدت کوتاهی پس از عمل شامل خونریزی ناشی از جراحی، عفونت در محل جراحی و لخته شدن خون در پاها است.
بعد از جراحی و از بین رفتن اثر داروی بیهوشی کمی درد خواهید داشت و برای چند روز باید داروهای مسکن استفاده کنید. در چند روز اول، ممکن است نتوانید غذا بخورید، یا ممکن است به شما اجازه داده شود مایعات محدودی مصرف کنید، زیرا راست روده برای بهبودی به زمان نیاز دارد. بیشتر افراد می توانند ظرف چند روز دوباره غذای جامد مصرف کنند.
آیا سرطان رکتوم قابل پیشگیری است؟
سرطان رکتوم قابل پیشگیری نیست. با این حال، اقدامات حفاظتی را می توان برای پیشگیری (مانند رژیم غذایی، عدم فعالیت بدنی و سیگار کشیدن) انجام داد. به طور کلی، موثرترین راه برای پیشگیری از سرطان راست روده انجام معاینات پزشکی منظم و آزمایش‌های غربالگری معمول است که از حدود سن 45 سالگی شروع می شود.
غربالگری سرطان کولورکتال می‌تواند پولیپ‌های پیش سرطانی را شناسایی کند تا بتوان آنها را قبل از پیشرفت و سرطانی شدن برداشت. به این ترتیب می توان از سرطان روده پیشگیری کرد. افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان کولورکتال یا استعداد ارثی سرطان دارند باید غربالگری های مکرر و احتمالاً سایر اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند.
منبع:
https://www.cancer.org/cancer/types/colon-rectal-cancer/treating/rectal-surgery.html
https://www.baptisthealth.com/care-services/conditions-treatments/rectal-cancer
https://www.moffitt.org/cancers/rectal-cancer/diagnosis/risk-factors
