فیستول بارداری یک وضعیت پزشکی که در آن یک مجرای غیر طبیعی بین واژن و رکتوم یا واژن و مثانه ایجاد می شود. فیستول در بارداری ناشی از مراقبت های پزشکی ناکافی و هر عاملی مانند التهابات روده ای است که باعث فشار قابل توجه بر ناحیه لگن می شود. فیستول بارداری عمدتاً در زنان مناطق محروم و هر جایی که دسترسی به مراقبت های بهداشتی کافی محدود است، رخ می دهد. این عارضه با درد شدید، عفونت های دستگاه ادراری و نشت ادرار یا مدفوع از واژن مشخص می شود و باعث ناراحتی های جسمی و روحی خواهد شد.
بروز فیستول در بارداری یک بیماری کاملا شناخته شده است و به همین دلیل روش های مختلفی برای درمان آن وجود دارد. روش های درمانی بر اساس نوع و محل فیستول متفاوت بوده و با در نظر گرفتن وضعیت بارداری از آنها استفاده می شود. با اینحال پزشکان تلاش می کنند فیستول را مدیریت کنند و تا بعد زایمان درمان های جراحی را تعویق می اندازند.
علائم فیستول در بارداری
علائم رایج فیستول در بارداری شامل درد شدید واژن و لگن، نفخ بیش از حد، عفونت های مکرر دستگاه ادراری و ترشحات واژن است. زخم های واژن و فلج اندام تحتانی نیز ممکن است در این بیماری رخ دهد.
بی اختیاری ادرار و مدفوع، تب، خارش، ترشحات بد بود از واژن، قاعدگی غیر طبیعی و درد در رابطه جنسی از دیگر علائم ابتلا به فیستول در دوران بارداری است.
علت فیستول در بارداری
فیستول در بارداری به دلایل مختلفی رخ می دهد که یکی از آنها التهاب مزمن روده است که معمولا منجر به تشکیل فیستول بین روده و واژن یا مثانه می شود.
علاوه بر این اگر یک عفونت لگنی یا آبسه در بافت های اطراف رحم یا روده ایجاد شده و بدون درمان رها شود احتمال ایجاد فیستول افزایش می یابد.
ضربه یا تروما به ناحیه لگن یا واژن در دوران بارداری مثل وارد شدن جسم خارجی، آسیب ناشی از مقاربت یا معاینات داخلی نادرست نیز می تواند باعث بروز فیستول شود.
جراحی یا مداخلات پزشکی در دوران بارداری یکی دیگر از دلایل ابتلا به فیستول است. به عنوان مثال نمونه برداری، سرکلاژ یا اعمالی که به ارگان های لگنی آسیب وارد کنند در این دوران می تواند احتمال بروز فیستول را افزایش دهد. سرطان های لگن یا تومورهای بدخیم نیز در صورت وجود ممکن است باعث ایجاد فیستول بین ارگان های مجاور شود.
یبوست مزمن یا فشار زیاد روی ناحیه لگن، ضعف بافت های ناحیه یا سابقه جراحی قبلی از دیگر مواردی است می تواند منجر به آسیب و ایجاد فیستول شود.
علاوه بر این در صورت ابتلا به آبسه مقعد، ابتلا به بیماری های پوستی مانند زگیل و قارچ تناسلی و همچنین رابطه مقعدی مکرر در دوران بارداری احتمال بروز فیستول افزایش خواهد یافت.
در نهایت آنومالی های مادرزادی که در بارداری آشکار می شوند، می تواند منجر به فیستول شود. به عنوان مثال ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه تناسلی یا گوارشی که تا پیش از بارداری علامتی نداشته اند ممکن است در دوران بارداری به شکل فیستول ظاهر شوند.
بخوانید: علت فیستول بعد از زایمان و درمان آن + پیشگیری و عوارض
آیا فیستول در بارداری قابل درمان است؟
بله فیستول در بارداری قابل درمان است. گاهی اوقات فیستول ممکن است خود به خود بهبود یابد. مثلا اگر فیستول مثانه کوچک باشد، پزشک با قرار دادن یک کاتتر، ادرار را تخلیه کند و به فیستول فرصت دهد تا خود به خود بهبود یابد. همچنین ممکن است از چسب یا ترکیبات مخصوص ساخته شده از پروتئین های طبیعی برای بستن یا پر کردن فیستول استفاده شود.
روش های جراحی نیز بسته به نوع فیستول و محل قرارگیری آن برای درمان انجام می شود. در دوران بارداری معمولا از روش های کم تهاجمی مانند لاپاروسکوپی برای جراحی استفاده می شود.
عوارض رایج فیستول در بارداری چیست؟
- درد و ناراحتی مداوم
- بی اختیاری مزمن
- عفونت های مکرر
- آسیب کلیوی
- ناباروری
- افسردگی و مشکلات روانی
روش تشخیص فیستول در بارداری
به دلیل شرایط خاص بدن در حین بارداری تشخیص این عارضه با روش های رایج به راحتی امکان پذیر نیست و پزشک فقط با معاینه فیزیکی و گرفتن شرح حال دقیق از بیمار آن را تشخیص می دهد. همچنین می توان از سونوگرافی نیز به دلیل ایمنی در این دوره استفاده کرد.
آیا بروز فیستول در بارداری باعث ناباروری می شود؟
خیر با درمان اصولی فیستول هیچ محدودیتی برای زایمان های بعدی وجود ندارد و باعث ناباروری نخواهد شد. همچنین به منظور جلوگیری از عود فیستول از روش سزارین برای زایمان های بعدی استفاده می شود.
روش های غیر جراحی درمان فیستول در بارداری
در موارد خفیف یا در اوایل بارداری به دلیل خطر کمتر برای مادر و جنین پزشک اغلب روش های خانگی را برای درمان فیستول توصیه می کند. به عنوان مثال استفاده از حمام سیتز گرم چندین بار در روز به کاهش درد و ناراحتی کمک کرده و به بهبودی کمک می کند.
در صورت عفونت فیستول ابتدا آنتی بیوتیک تجویز می شود و پس از درمان عفونت در صورت لزوم از سایر روش ها استفاده می شود. برای کاهش درد نیز می توانید از مسکن هایی که پزشک برای شما تجویز می کند بدون نگرانی از آسیب جنین استفاده کنید.
آیا فیستول در بارداری باعث آسیب به جنین می شود؟
فیستول (به ویژه فیستول رکتوواژینال) در دوران بارداری باید زیر نظر متخصص باشد چرا که عفونت و التهاب ناشی از فیستول می تواند بر سلامت جنین تاثیر بگذارد. همچنین سرخود نباید انتی بیوتیک مصرف شود چرا که انتی بیوتیک می تواند در بارداری خطرناک باشد و حتما زیر نظر متخصص باید مصرف شود.
روش های جراحی درمان فیستول در بارداری
در اغلب موارد پزشکان سعی می کنند روش های جراحی را تا بعد از زایمان به تعویق بیندازند زیرا ممکن است برای جنین خطراتی داشته باشد. با اینحال در مواردی که فیستول بسیار شدید است می توان از قرار دادن ستون استفاده کرد. در این روش نوعی نخ جراحی با خواص ترمیم کننده در فیستول قرار می گیرد تا دهانه فیستول را باز نگه دارد. این روش با تخلیه تدریجی عفونت به درمان فیستول کمک می کند و معمولا در ماه های آخر بارداری استفاده می شود.
بهترین روش درمان فیستول در بارداری
بهترین روش درمان فیستول در بارداری روش های کم تهاجمی و غیر جراحی هستند اما در صورت لزوم می توان از لیزر استفاده کرد. استفاده از لیزر نیازی به بیهوشی عمومی ندارد بنابراین تاثیر منفی بر جنین نخواهد گذاشت و در مدت زمان کوتاهی انجام می شود. علاوه بر این لیزر نیاز به برش و بخیه ندارد و به راحتی در بارداری قابل تحمل است.
منبع:
https://gastroenterology.smileshospitals.com/why-do-pregnant-women-have-fistula/
https://www.ebsco.com/research-starters/anatomy-and-physiology/obstetric-fistula
