پروکتوسکوپی روشی است که پزشک طی آن با استفاده از ابزار خاصی به نام پروکتوسکوپ قسمت تحتانی روده بزرگ و رکتوم را از داخل معاینه می کند. پروکتوسکوپ یک ابزار لوله ای باریک با یک منبع نوری است که به پزشک کمک می کند تا دیواره های راست روده را برای شناسایی التهاب، شقاق، زخم، پولیپ، تومور یا سایر مشکلات بررسی کند. پروکتوسکوپی برای تشخیص و ارزیابی بیماری های راست روده و کانال مقعد نیز استفاده می شود.
این روش که گاهی اوقات به نام رکتوسکوپی نیز شناخته می شود یک روش کم تهاجمی است و معمولا در یک محیط سرپایی انجام می شود. پروکتوسکوپی همچنین یک روش رایج برای نظارت بر بیماری های مزمن رکتوم، مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون، جمع آوری نمونه برای بررسی بافت شناسی و برداشتن اجسام خارجی از رکتوم است. اگرچه این تکنیک ایمن در نظر گرفته می شود اما گاهی اوقات عوارضی مانند خونریزی به خصوص در صورت نمونه برداری ایجاد خواهد شد.
چه زمانی پروکتوسکوپی لازم است؟
پروکتوسکوپی برای بررسی حفره مقعد، رکتوم یا کولون سیگموئید با ابزاری به نام پروکتوسکوپ استفاده می شود. پروکتوسکوپی معمولاً زمانی انجام می شود که بیمار شکایات مداومی از موارد زیر داشته باشد:
- درد یا ناراحتی در ناحیه رکتوم یا مقعد
- خارش یا ترشحات غیر معمول از مقعد
- خونریزی از راست روده یا مقعد
- مشکوک شدن پزشک به هموروئید، پولیپ یا تومور
- تغییرات اجابت مزاج- اسهال و یبوست مداوم
بخوانید: آنوسکوپی چیست؟ برای تشخیص چه بیماری هایی انجام میشود؟
چگونه باید برای پروکتوسکوپی آماده شویم؟
مهم ترین کار برای آمادگی جهت پروکتوسکوپی تمیز کردن کامل رکتوم است. هرچه رکتوم تمیزتر باشد امکان بررسی بهتر را برای پزشک فراهم خواهد کرد. شما می توانید از روش های مختلفی برای تمیز کردن رکتوم خود استفاده کنید. پزشک ممکن است برای شما مسهل تجویز کند تا به پاکسازی این ناحیه کمک کند. علاوه بر این می توان از تنقیه کمک گرفت. تنقیه را با وارد کردن مایع از مقعد برای پاکسازی رکتوم استفاده می شود. دفع مواد زائد موجود در این بخش ها برای پروکتوسکوپی موفق ضروری است زیرا لازم است که سطوح داخلی رکتوم و مقعد و بخش انتهایی روده بزرگ با این روش بررسی شود. پزشک یا پرسنل مرکز درمانی در این رابطه شما را کاملا راهنمایی خواهند کرد و اصلا لازم نیست نگران باشید.
معاینه پروکتوسکوپی چگونه انجام می شود؟
پروکتوسکوپی که به عنوان تکنیک سیگموئیدوسکوپی سخت نیز شناخته می شود، نمای داخلی کاملی از کانال مقعد و رکتوم ارائه می دهد. این معاینه توسط جراح پروکتولوژیست انجام می شود. برای انجام این بررسی بیمار طبق دستور پزشک به پهلو یا در وضعیت دیگری دراز می کشد. قبل از انجام عمل مطمئن شوید که راست روده با تنقیه تمیز شده است. دکتر پروکتوسکوپ را به آرامی با استفاده از روان کننده ها وارد رکتوم می کند تا وضعیت داخلی آن را بررسی کند. این کار حدود 10-15 دقیقه طول می کشد.
اگرچه پروکتوسکوپی معمولاً دردناک نیست، اما ممکن است به دلیل ورود هوا به رکتوم جهت دید بهتر برای بیمار ناراحتی کمی ایجاد کند. شایان ذکر است که در صورت نیاز یا درخواست بیمار می توان معاینه را با بی حسی موضعی انجام داد. در طول پروکتوسکوپی، پزشک می تواند از مخاط رکتوم برای اهداف تشخیصی نمونه برداری کند.
بخوانید: روش‌های نوین کنترل بی اختیاری مدفوع
مزایای استفاده از پروکتوسکوپی
از پروکتوسکوپی برای اهداف تشخیصی و درمانی مختلفی استفاده می شود. این تکنیک در واقع سنگ بنای تشخیص زودهنگام و مدیریت بیماری های کولورکتال است و پزشکی مدرن بسیار بر آن تاکید دارد. مزایای استفاده از این روش عبارتند از:
- بررسی دقیق علائمی مانند خونریزی مقعدی، درد یا ترشحات
- غربالگری سرطان کولورکتال، به ویژه در افراد با سابقه خانوادگی
- نظارت کامل و دقیق بیماری های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون
- ارزیابی نتایج غیر طبیعی سایر آزمایشات غربالگری مانند آزمایش خون مخفی مدفوع.
- برداشتن پولیپ های کوچک یا نمونه برداری از بافت های مقعد و رکتوم
علاوه بر این از پروکتوسکوپی می توان برای ارزیابی وضعیت شقاق استفاده کرد. این تکنیک تجسم مستقیم بافت داخل کانال مقعد و رکتوم را فراهم می کند. بنابراین برای تشخیص، ارزیابی شدت و شناسایی هرگونه بیماری زمینه ای مانند هموروئید یا بیماری التهابی روده بسیار موثر است.
تفاوت بین کولونوسکوپی و پروکتوسکوپی چیست؟
تفاوت بین کولونوسکوپی و پروکتوسکوپی این است که کولون یا روده بزرگ با استفاده از کولونوسکوپ در فرآیندی به نام کولونوسکوپی معاینه می شود. در حالی که مقعد و رکتوم از طریق پروکتوسکوپی بررسی می شوند. کولونوسکوپ ابزاری است که از طریق رکتوم وارد روده می شود و شبیه پروکتوسکوپ است. از این وسیله برای تجسم هر ناحیه از روده بزرگ می توان استفاده کرد زیرا بلندتر و انعطاف پذیرتر است.
تفاوت بین پروکتوسکوپی و آنوسکوپی چیست؟
آنوسکوپی یک معاینه پزشکی است که داخل مقعد را با یک وسیله خاص به نام آنوسکوپ بررسی می کند. آنوسکوپ می تواند به راست روده شما برسد اما به طور خاص فقط برای معاینه مقعد استفاده می شود. آنوسکوپ از نظر اندازه کوتاه تر از پروکتوسکوپ است بنابراین وسیله مناسبی برای بررسی رکتوم و بخش انتهایی روده بزرگ نیست.
عوارض جانبی پروکتوسکوپی
پروکتوسکوپی معمولا عوارضی ندارد اما مانند تمام روش هایی که برای معاینه مقعد و رکتوم از ابزارها استفاده می کنند کمی ناراحتی طبیعی است. اگر این روش به درستی و با روان کننده ها انجام نشود ممکن است خونریزی مقعدی را در نتیجه قرار دادن پروکتوسکوپ تجربه کنید. علاوه بر این عدم رعایت بهداشت و ضدعفونی نشدن صحیح دستگاه پروکتوسکوپ یا ایجاد خراش در بافت های داخلی می تواند باعث بروز عفونت در رکتوم و مقعد بیمار شود که بسیار نادر است.
اکثر افراد بلافاصله پس از پروکتوسکوپی به فعالیت های معمول خود باز می گردند. با اینحال اگر پزشک برای دید واضح تر هوا را وارد رکتوم شما کند، ممکن است مقداری نفخ یا گاز معده را بعد از آن تجربه کنید. اگر بعد از انجام این روش احساس ناراحتی داشتید دفع گاز می تواند به شما کمک کند. سعی کنید در اطراف اتاق قدم بزنید تا گاز اضافی از بدن خارج شود. علاوه بر این در اولین اجابت مزاج ممکن است خونریزی خفیفی داشته باشید که اغلب در صورت انجام بیوپسی یا نمونه برداری بافتی اتفاق می افتد و کاملا طبیعی است.
منبع:
https://vc4.lv/en/service/diagnostics/endoscopic-examinations/proctoscopy
https://www.wockhardthospitals.com/articles/general-health/what-is-proctoscopy-side-effects
https://my.clevelandclinic.org/health/procedures/10749-proctoscopy
