یبوست وضعیتی است که با دشواری در اجابت مزاج مشخص شده و منجر به دفع مدفوع سفت و خشک می شود. به طور کلی یبوست با کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته تعریف می شود. در حالی که عادات طبیعی اجابت مزاج می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، یبوست اغلب شامل انتقال آهسته مدفوع از روده بزرگ است که منجر به جذب بیش از حد آب و تشکیل مدفوع جامد و سفت می شود. مدیریت یبوست اغلب مستلزم ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و مراقبت مداوم با مشورت پزشک است.
به عنوان مثال فیبر دریافتی خود را با مصرف بیشتر میوه ها، سبزیجات و غلات کامل افزایش دهید و مطمئن شوید که به خوبی بدن خود را با نوشیدن مایعات هیدراته می کنید. توجه داشته باشید که یبوست می تواند عوارضی مانند هموروئید یا شقاق مقعدی ایجاد کند که به دلیل دفع مدفوع سفت رخ می دهد. یبوست همچنین گاهی اوقات باعث نهفتگی مدفوع می شود که بیشتر در کودکان و افراد مسن رخ می دهد بنابراین حتما باید نسبت به درمان آن اقدام کنید.
علائم یبوست
علائم یبوست می تواند در هر فردی متفاوت ظاهر شود، اما برخی از علائم رایج عبارتند از:
- اجابت مزاج دشوار و دردناک
- کمتر از سه بار در دفع در هفته
- احساس نفخ یا ناراحتی در شکم
- احساس سستی یا کمبود انرژی
- درد یا گرفتگی شکم
- دفع مدفوع سفت یا توده ای
- زور زدن در هنگام اجابت مزاج
- احساس تخلیه ناقص پس از اجابت مزاج
علت بروز یبوست چیست؟
یبوست می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که بر سیستم گوارشی تأثیر می گذارد. برخی از دلایل کلیدی عبارتند از:
- داروهایی مانند مواد افیونی، داروهای ضد افسردگی و برخی داروهای فشار خون
- رژیم غذایی کم فیبر، هیدراتاسیون ناکافی و مصرف زیاد لبنیات و غذاهای فرآوری شده
- عدم فعالیت بدنی و کم تحرکی
- تغییرات در روال معمول زندگی مانند سفر یا تغییر نوبت کاری
- نادیده گرفتن میل به اجابت مزاج
- شرایط پزشکی مانند کم کاری تیروئید، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و اختلالات عصبی
- انسداد روده
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا سایر مراحل زندگی
بخوانید: معرفی 14 مکمل برای درمان قطعی یبوست
عوارض یبوست مزمن
- نهفتگی مدفوع – قسمت تحتانی روده و رکتوم به قدری مملو از مدفوع می شود که ماهیچه های روده نمی توانند آن را بیرون برانند.
- زخم استرکورال – وجود مدفوع نهفته می تواند پوشش داخلی روده تحتانی را فرسایش دهد. این زخم ها می توانند باعث خونریزی قابل توجه یا سوراخ شدن روده شوند.
- بی اختیاری مدفوع – پر شدن بیش از حد روده می تواند منجر به دفع غیر ارادی شود.
- بی اختیاری ادرار – فشار مداوم برای دفع، عضلات کف لگن را ضعیف می کند. این امر باعث دفع غیر ارادی ادرار به خصوص در هنگام سرفه، خنده یا عطسه می شود.
بیماری های نشیمنگاهی مرتبط با یبوست
یبوست یک بیماری رایج است که علاوه بر ناراحتی و مشکلاتی که برای فرد ایجاد می کند، می تواند منجر به بیماری های مختلفی شود، به خصوص اگر نسبت به درمان آن به موقع اقدام نکنید. مهمترین بیماری های نشیمنگاهی مرتبط با یبوست عبارتند از:
هموروئید
یکی از مهمترین بیماری های ناشی از یبوست هموروئید یا بواسیر است. مدفوع سفت و زور زدن برای دفع با آسیب زدن و اعمال فشار بر روی وریدهای رکتوم می تواند باعث تورم و التهاب آنها شود. تحت تاثیر قرار گرفتن این وریدها باعث درد و ناراحتی فرد شده و احتمال خونریزی را در حین اجابت مزاج افزایش می دهد. علاوه بر این ممکن است باعث بیرون زدن آنها از مقعد شود.
شقاق مقعدی
شقاق مقعدی یکی دیگر از بیماری های ناشی از یبوست های مزمن و شدید است. دفع مدفوع سفت و سخت به دلیل یبوست می تواند باعث ترک خوردن پوشش مقعدی شود. این بیماری با درد و ناراحتی خصوصا هنگام اجابت مزاج مشخص می شود و گاهی باعث خونریزی نیز خواهد شد.
افتادگی رکتوم
از آنجاییکه یبوست مداوم باعث تضعیف و از بین رفتن کارایی عضلات رکتوم و بافت های نگهدارنده آن می شود در این شرایط احتمال افتادگی رکتوم افزایش خواهد یافت. این بیماری به راحتی با معاینه فیزیکی قابل تشخیص است و بیشتر اوقات می توان با اصلاح رژیم غذایی و درمان یبوست آن را برطرف کرد.
نهفتگی مدفوع
نهفتگی مدفوع به تجمع مدفوع سفت در رکتوم اشاره دارد که ناشی از یبوست خصوصا در سنین بالاست. این وضعیت باعث انسداد نسبی یا کامل روده می شود و احتمال بی اختیاری در دفع را افزایش می دهد. همچنین باعث دردهای شکمی شده و سلامتی فرد را به خطر می اندازد. بنابراین باید با اقدامات پزشکی هر چه سریع تر آن را برطرف کرد.
خونریزی مقعدی
یبوست باعث بیماری های نشیمنگاهی مانند هموروئید و شقاق می شود که در صورت شدت یافتن باعث خونریزی می شود. بنابراین عدم درمان این بیماری ها در طولانی مدت باعث بروز کم خونی خواهد شد.
سوالات متداول
چگونه می توان در 30 دقیقه یبوست را برطرف کرد؟
برای تسکین سریع یبوست، استفاده از تنقیه یا شیاف رکتوم را در نظر بگیرید، که می تواند اجابت مزاج را در عرض 15 تا 30 دقیقه تحریک کند.
برای یبوست چه باید کرد؟
برای رفع یبوست، مصرف فیبر خود را افزایش دهید، هیدراته بمانید، فعالیت بدنی منظم داشته باشید و عادات روده ای را امتحان کنید. در صورت لزوم از ملین های بدون نسخه استفاده کرده یا با پزشک مشورت کنید.
کدام غذاها به رفع یبوست کمک می کنند؟
غذاهای سرشار از فیبر مانند غلات کامل، میوه ها، سبزیجات، حبوبات، آلو خشک و غلات سبوس دار می توانند به نرم شدن و حجیم شدن مدفوع کمک کنند که دفع را آسان تر خواهد کرد.
موثرترین دارو برای درمان یبوست چیست؟
داروهای موثر شامل عوامل اسمزی مانند شربت لاکتولوز و ملین های محرک مانند بیزاکودیل و سنا هستند. با این حال، برای مناسب ترین دارو باید با پزشک مشورت کنید.
برای رفع یبوست چه چیزی بنوشیم؟
مقدار زیادی آب (حداقل 8 فنجان در روز)، سوپ های رقیق، آب سبزیجات و آب میوه های طبیعی شیرین شده مانند آب آلو بنوشید. نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه و چای نیز می توانند کمک کننده باشند.
منبع:
https://www.truemeds.in/blog/constipation-causes-symptoms-treatments
https://badgut.org/information-centre/a-z-digestive-topics/constipation/
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/constipation
