درد مقعدی دردی است که در پایین ترین قسمت دستگاه گوارش یعنی مقعد ایجاد می شود. مقعد از کانال مقعدی (چند سانتی متر آخر روده) و پوست اطراف دهانه تشکیل شده است. به این دلیل که پایانه های عصبی زیادی در این قسمت از بدن شما وجود دارد علل مختلفی می توانند باعث درد مقعدی شوند. درد مقعدی می تواند ناشی از شرایط مختلفی از هموروئید گرفته تا عفونت باشد. درک علت اصلی درد برای تسکین و درمان موثر آن ضروری است.
در بیشتر موارد می توانید با اصلاح سبک زندگی ناراحتی مقعدی را مدیریت کرده و کاهش دهید. با این حال، همیشه بهتر است برای تشخیص مناسب با یک متخصص کلورکتال مشورت کنید، به خصوص اگر درد شدید یا مداوم باشد. اتخاذ یک رویکرد پیشگیرانه نیز می تواند به کاهش درد مقعد و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند.
چه علائمی با درد مقعدی مرتبط است؟
علائم شما به علت درد مقعدی بستگی دارد. علاوه بر درد در قسمت مقعد، ممکن است موارد زیر را نیز همراه با درد تجربه کنید:
- خارش آنی (مقعد خارش دار)
- درد مداوم و ضربان دار
- درد هنگام دفع مدفوع
- نیاز به دفع زیاد مدفوع
- نیاز به فوریت دفع مدفوع
- دفع خون یا چرک از مقعد
بخوانید: دلیل اصلی خونریزی مقعد و درمان آن
علل درد مقعدی
درد مقعدی ناشی از شرایط زمینه ای مختلفی است و بر اساس شدت می تواند بسیار آزاردهنده باشد. مهمترین علت درد مقعدی عبارتند از:
- هموروئید: وریدهای متورم در راست روده یا زیر پوست اطراف مقعد می تواند منجر به درد، خارش و خونریزی شوند.
- شقاق مقعد: پارگی های کوچک در پوشش مقعد باعث درد شدید و خونریزی می شوند که اغلب به دلیل دفع مدفوع سفت، اسهال مداوم یا بیماری التهابی روده ایجاد می شود.
- فیستول و آبسه مقعد: مجاری یا تونل های عفونی در اطراف مقعد هستند که می تواند منجر به درد ضربان دار، ترشح چرک و تب شود.
- اختلالات کف لگن: اسپاسم عضلانی در کف لگن، اسفنکتر مقعد یا رکتوم می تواند باعث ناراحتی و درد مقعد شود.
- یبوست: مدفوع سفت و خشک می تواند باعث زور زدن و درد در هنگام اجابت مزاج شود.
- پروکتیت: التهاب رکتوم، اغلب به دلیل تشعشعات لگنی، بیماری التهابی روده، یا عفونت ها/بیماری های مقاربتی ایجاد شده و منجر به درد و ناراحتی می شود.
- پروستاتیت: التهاب غده پروستات نیز می تواند باعث درد در هنگام ادرار و ناراحتی رکتوم شود.
- آندومتریوز: وضعیتی که در آن بافتی شبیه به پوشش رحم در مکان های غیر طبیعی مانند روده رشد می کند و باعث درد مقعد می شود.
- پروکتالژی: دوره های ناگهانی و شدید درد مقعدی کوتاه مدت و گذرای ناشی از اسپاسم عضلات کف لگن، عضلات اسفنکتر مقعد یا عضلات راست روده است.
- کوکسیدینیا: به درد در دنبالچه گفته می شود که در ناحیه مقعد نیز احساس خواهد شد.
- ترومای مقعدی: درد مقعد همچنین ممکن است در نتیجه فعالیت های جنسی، ضربه به ناحیه مقعد یا برخی روش های پزشکی مانند کولونوسکوپی باشد.
علت درد مقعدی چگونه تشخیص داده می شود؟
علت درد مقعد معمولاً به راحتی قابل تشخیص است. پزشک در مورد علائم شما می پرسد و شما را معاینه می کند. برای تشخیص ممکن است نیاز به معاینات زیر داشته باشید.
- معاینه دیجیتالی راست روده شما
- یک سواب آنورکتال برای آزمایش STI
- آزمایش خون
- آزمایشات ادرار
- عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا اسکن MRI
- آندوسکوپی
درمان و مدیریت درد مقعدی
مدیریت و درمان درد مقعدی به علت زمینه ای آن بستگی دارد، اما اغلب شامل ترکیبی از درمان های خانگی، داروها و در برخی موارد مداخلات جراحی است.
درمان های خانگی
حمام سیتز: نشستن در حمام سیتز گرم برای چند دقیقه می تواند به تسکین درد و کاهش التهاب در ناحیه مقعد کمک کند.
تغییرات رژیم غذایی: افزایش مصرف فیبر و هیدراته ماندن می تواند به نرم شدن مدفوع و کاهش فشار در حین اجابت مزاج کمک کند. در نتیجه علائم درد مقعدی را کاهش می دهد.
نرم کننده های مدفوع: نرم کننده های مدفوع بدون نسخه می توانند به راحت تر شدن و درد کمتر در حین اجابت مزاج کمک کنند.
کمپرس یخ: قرار دادن کیسه یخ در ناحیه آسیب دیده می تواند به بی حس شدن و کاهش درد و تورم کمک کند.
داروها
کرم ها و پمادهای موضعی: درمان های موضعی بدون نسخه یا تجویزی حاوی هیدروکورتیزون، لیدوکائین یا سایر مواد فعال می تواند به تسکین درد، خارش و التهاب کمک کند.
مسکن ها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا استامینوفن می توانند به مدیریت درد مرتبط با شرایطی مانند شقاق مقعد یا بواسیر کمک کنند.
آنتی بیوتیک ها: اگر عفونت باعث درد مقعدی شود، ممکن است برای درمان مشکل زمینه ای آنتی بیوتیک تجویز شود.
جراحی
در برخی موارد، ممکن است برای درمان علت زمینه ای درد مقعد، عمل جراحی لازم باشد. مثالها عبارتند از:
- هموروئیدکتومی: برداشتن بواسیر شدید یا پایدار با جراحی.
- ترمیم شقاق مقعد: روش های جراحی برای درمان شقاق مقعد مزمن یا غیر التیام یافته.
- تخلیه آبسه مقعد: تخلیه آبسه مقعد برای تسکین درد و جلوگیری از عوارض بیشتر.
آیا می توان از درد مقعدی پیشگیری کرد؟
شما می توانید با انجام کارهای زیر به پیشگیری از برخی انواع درد مقعدی کمک کنید:
- غذای تند نخورید
- عدم مصرف کافئین یا الکل
- از محصولات بهداشتی معطر اطراف مقعد خود استفاده نکنید
- اشیاء سنگین را بلند نکنید
- از زور زدن هنگام اجابت مزاج خودداری کنید
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در حالی که بسیاری از موارد درد مقعدی را می توان در خانه مدیریت کرد، مواقعی وجود دارد که ضروری است به دنبال مشاوره پزشکی باشید. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه نمایید:
- درد مداوم: اگر درد در راست روده یا مقعد بیش از چند روز بدون بهبودی طول بکشد، نیاز به ارزیابی حرفه ای دارید.
- درد شدید: درد ناگهانی و شدید می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی مانند آبسه مقعد یا هموروئید ترومبوزه باشد.
- خونریزی: اگرچه خونریزی جزئی می تواند با هموروئید یا شقاق همراه باشد، خونریزی قابل توجه یا مداوم باید توسط پزشک ارزیابی شود.
- تب یا تخلیه چرک: این علائم ممکن است نشان دهنده عفونتی باشد که نیاز به درمان پزشکی دارد.
منبع:
https://www.healthdirect.gov.au/anal-pain
https://www.truemeds.in/diseases/gynecological-and-menstrual-disorders/anal-pain-136
https://surgerygroupla.com/5-causes-of-anal-pain-and-how-to-soothe-it/
