اسفنکتر عضله یا عضلات حلقوی هستند که مجراهای مختلف بدن را باز یا بسته می کنند تا جریان متابولیت هایی مانند ادرار، مدفوع یا صفرا را در بدن تنظیم کنند. ماهیچه اسفنکتر مقعد به عضلات اطراف کانال مقعدی اشاره دارد که اجابت مزاج را تنظیم می کنند. آنها شامل عضله اسفنکتر داخلی مقعد و اسفنکتر خارجی مقعد هستند و هر دو نقش مهمی در جلوگیری از دفع ناخود آگاه مدفوع دارند. بین هر دو اسفنکتر نیز یک لایه عضله طولی وجود دارد که از راست روده یا رکتوم منشا گرفته است.
این سه لایه عضلانی مجموعا اسفنکتر مقعد را تشکیل می دهند. اگر در نگه داشتن مدفوع و یا ادرار مشکل دارید یا اگر در رکتوم خود درد احساس می کنید، ممکن است عضلات اسفنکتر مقعد شما آسیب دیده باشند. این مقاله به بررسی آناتومی اسفنکتر مقعد و عملکرد آن می پردازد لطفا همراه ما باشید.
ساختار ماهیچه اسفنکتر مقعد
اسفنکتر مقعد از عضلات مختلفی تشکیل شده است. عضله داخلی مقعد یک عضله صاف به طول حدود 30 میلی متر و ضخامت 3 میلی متر است. این عضله از امتداد عضلات حلقوی راست روده سرچشمه می گیرد و به داخل کانال مقعد کشیده می شود. سیستم عصبی خود مختار فعالیت این عضله را تنظیم می کند بنابراین عملکرد آن غیر غیرارادی است
اسفنکتر خارجی مقعد یک عضله اسکلتی است که از فیبرهای مخطط تشکیل شده است. این عضله از سه قسمت مختلف تشکیل شده است که در اطراف کانال مقعدی یک حلقه تشکیل می دهد و شامل قسمت فوقانی یا عمقی، قسمت میانی یا سطحی و قسمت تحتانی یا زیر جلدی است. قسمت تحتانی هیچ رابط اسکلتی ندارد، اما از مقعد در خط وسط به بافت زیر جلدی قدامی و خلفی متصل می شود.
قسمت سطحی- میانی که توده اصلی عضله را تشکیل می دهد به ترتیب به قسمت قدامی و خلفی مقعد، پرینه و رباط آنوکوکسیژیال چسبیده است که به طور غیر مستقیم به دنبالچه متصل می شود. قسمت بالایی و عمیق ترین قسمت از فیبر بسیار حلقوی تشکیل شده است و مانند قسمت زیر جلدی، هیچ رابط اسکلتی ندارد.
اسفنکتر داخلی مقعد عصب احشایی را از فیبرهای سمپاتیک و پاراسمپاتیک دریافت می کند. اسفنکتر خارجی مقعد عصب سوماتیک را بیشتر از شاخه های حرکتی عصب پودندال (S2-S4) دریافت می کند که به آن اعصاب رکتوم تحتانی نیز گفته می شود. خون اسفنکتر مقعد نیز از شریان های میانی و تحتانی رکتوم تامین می شود.
بخوانید: دلیل بی اختیاری مدفوع پس از عمل فیستول چیست و چقدر شایع است؟
عملکرد ماهیچه اسفنکتر مقعد
عملکرد ماهیچه اسفنکتر مقعد شامل حرکت دو اسفنکتر داخلی و خارجی است که در نهایت منجر به خروج مدفوع یا جلوگیری از آن می شود. اسفنکتر داخلی مقعد معمولا در حالت انقباض مداوم قرار دارد تا مجرای مقعدی را ببندد و از عبور مدفوع جلوگیری کند اما برای به دفع مدفوع شل می شود. این اسفنکتر تنها در پاسخ به اعصاب بازدارنده شل می شود که از طریق رفلکس بازدارنده رکتوآنال (RAIR) و در پاسخ به اتساع رکتوم با ورود مدفوع عمل می کند.
اسفنکتر خارجی مقعد یک عضله اسکلتی است و مانند سایر ماهیچه های اسکلتی بدن به طور ارادی عمل می کند. هنگامی که مدفوع به سمت راست روده یا رکتوم هدایت می شود این اسفنکتر به دستورات ارادی برای انقباض و یا انبساط پاسخ می دهد. اسفنکتر خارجی مقعد تن خود را حفظ می کند تا دهانه کانال مقعد را بسته نگه دارد و هنگام دفع از طریق رفلکس شل می شود.
به طور خلاصه، در حالی که رفلکس بازدارنده رکتوآنال باعث شل شدن اسفنکتر داخلی مقعد می شود، اسفنکتر خارجی مقعد به نگه داشتن مدفوع در کانال مقعد تا زمانی که فرد آماده اجابت مزاج شود، کمک می کند.
بخوانید: گوشت اضافه مقعدی همان هموروئید است؟ بهترین درمان آن
علائم شایع آسیب ماهیچه اسفنکتر مقعد
بیماری ها و تروماهای مختلف بر اسفنکتر مقعد تأثیر گذاشته و علائم مختلفی ایجاد می کنند. مهمترین علائمی که در این شرایط تجربه خواهید کرد عبارتند از:
- درد و خونریزی از مقعد
- مشکل در کنترل مدفوع و گاز
- احساس نیاز فوری به اجابت مزاج
- ترشح و نشت از مقعد
- تنگی مقعد
کدام بیماری ها ماهیچه اسفنکتر مقعد را درگیر می کنند؟
بیماری های مختلفی اسفنکتر مقعد را تحت تاثیر قرار می دهند. در بیشتر موارد می توان آنها را درمان کرد و به درد و ناراحتی بیمار پایان داد.
آنیسموس
آنیسموس یک اختلال عملکردی عضلات کف لگن و اسفنکتر خارجی مقعد است. علت این بیماری مشکل در نحوه انقباض و انبساط عضلات اسفنکتر مقعد هنگام اجابت مزاج است. آنیسموس را می توان با تمرینات کف لگن و تزریق بوتاکس درمان کرد.
تنگی مقعد
در بیماری تنگی مقعد اسفنکتر داخلی مقعد به حدی باریک می شود که اجابت مزاج را برای فرد دشوار می کند. این وضعیت می تواند پس از عمل جراحی هموروئید رخ دهد و با میلن ها درمان می شود.
شقاق مقعد
شقاق مقعدی پارگی های کوچک و ریز در پوشش مقعد است که گاهی به اسفنکتر داخلی مقعد گسترش می یابد. این عارضه به دلیل یبوست مزمن و دفع مدفوع سفت و بزرگ رخ می دهد. شقاق مقعدی با داروهای موضعی جهت شل کردن عضله اسفنکتر قابل درمان است.
ناهنجاری آنورکتال
ناهنجاری آنورکتال یکی از هر 5000 تولد را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث رشد غیر طبیعی ماهیچه مقعد می شود. این عارضه از خفیف تا شدید متغیر بوده و اسفنکترهای مقعد را درگیر می کند.
هموروئید
هموروئید به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شود. نوع داخلی در بالای اسفنکتر داخلی مقعد و هموروئید خارجی در زیر اسفنکتر خارجی مقعد قرار دارد. گاهی اوقات اسفنکتر داخلی مقعد هموروئید را به دام می اندازد که به عنوان هموروئید خفه شده شناخته می شود. جراحی اغلب بهترین راه برای اصلاح هموروئید خفه شده است.
بیماری کرون مقعدی
بیماری کرون یکی از بیماری های گوارشی شایع است که می تواند هر بخشی از دستگاه گوارش از دهان تا مقعد را درگیر کند. حدود یک سوم از بیماران مبتلا به این بیماری در ناحیه پری آنال (اطراف مقعد) دچار عوارض خواهند شد که درگیری باعث اسفنکتر مقعدی خواهد شد.
بیماری التهابی روده
برخی از افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) به دلیل آسیب به ماهیچه های اسفنکتر مقعدی دچار بی اختیاری مدفوع می شوند. بی اختیاری مدفوع بسیار ناراحت کننده است و از این جهت کنترل التهاب ناشی از IBD بسیار مهم است.
منبع:
