اسپاسم و گرفتی عضلات مقعد یا پروکتالژی فوگاکس شامل دوره هایی از درد شدید و گرفتگی در کانال و اسفنکتر مقعد است. گرفتی عضلات مقعد نوعی درد عملکردی عود کننده آنورکتال است که فقط یک دوره کوتاه طول می کشد و سپس بدون ایجاد هیچ گونه ناراحتی بلند مدتی ناپدید می شود. دلیل دقیق این عارضه مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که اسپاسم عضلات در اسفنکتر مقعد یا عضلات کف لگن، احتمالاً به دلیل استرس، مشکلات مربوط به اعصاب، فعالیت هورمونی و سایر عوامل مرتبط است. درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما می توان آن را به روش های مختلف در صورت حملات پیاپی کنترل کرد.
اسپاسم و گرفتگی عضلات مقعد چیست؟
اسپاسم و گرفتگی عضلات مقعد درد یا گرفتگی ناگهانی و پیش بینی نشده ای است که در لگن و راست روده احساس می شود. این درد می تواند به دلیل اسپاسم عضلات کف لگن، عضلات اسفنکتر مقعد و یا راست روده رخ دهد و دلایل مختلفی دارد. افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، سابقه هموروئید یا افرادی که هیسترکتومی کرده‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
علل گرفتگی عضلات مقعد
علت دقیق پروکتالژیا فوگاکس به خوبی شناخته نشده است. با این حال، اعتقاد بر این است که به اسپاسم اسفنکتر مقعد یا عضلات کف لگن مربوط می شود. فشردگی یا آسیب به عصب پودندال، عصب اصلی که سیگنال های الکتریکی را به و از ناحیه مقعد و ناحیه تناسلی لگن می فرستد، نیز ممکن است یکی از عوامل موثر باشد.
علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است پس از درمان های پزشکی خاص، از جمله اسکلروتراپی برای درمان هموروئید یا پس از انجام هیسترکتومی واژینال، علائم را تجربه کنند.
مسائل هورمونی، برخی جراحی های مربوط به مقعد یا اندام‌های لگنی یا مشکلات ارتباط بین مغز و دستگاه گوارش نیز ممکن است در این عارضه نقش داشته باشند. سایر علل احتمالی عبارتند از:
- داشتن اجابت مزاج
- یبوست و زور زدن
- فعالیت جنسی
- قاعدگی
- استرس یا اضطراب بالا
علائم گرفتگی عضلات مقعد
علامت اولیه گرفتگی عضلات مقعد شروع ناگهانی درد شدید و موقت در رکتوم یا مقعد است. این وضعیت اغلب توسط بیماران به صورت درد، گرفتگی، گاز گرفتن یا چاقو زدن توصیف می شود.
شدت درد در طول حمله می تواند متفاوت باشد، اما اغلب شدید است. برای اکثر بیماران، این اپیزودها نسبتاً نادر است و کمتر از پنج بار در سال اتفاق می افتد و بیماران معمولاً دردی را بین دوره ها تجربه نمی کنند. سایر اختلالات عملکردی دستگاه گوارش نیز می توانند علائم درد آنورکتال را ایجاد کنند که نیاز به تشخیص پزشک دارد.
تشخیص گرفتگی عضلات مقعد
معمولاً پزشک معاینه فیزیکی کاملی را انجام می دهد که اغلب شامل معاینه رکتوم نیز می شود. تشخیص پروکتالژیا فوگاکس شامل رد سایر شرایطی است که به طور بالقوه می توانند باعث درد شدید یا عود کننده رکتوم شوند. شرایطی که ممکن است در طول این فرآیند در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- هموروئید
- شقاق مقعد
- رکتوسل
- آبسه مقعدی
بخوانید: لیست بهترین میوه ها برای درمان اسهال
درمان گرفتگی عضلات مقعد
هیچ درمان شناخته شده ای برای گرفتگی عضلات مقعد وجود ندارد، بنابراین درمان بر کاهش علائم و کمک به بیماران در اجتناب از عواملی که ممکن است باعث ایجاد اپیزود شود، از جمله یبوست و استرس بیش از حد تمرکز دارد.
درمان‌های خانگی
حمام آب گرم می تواند به شل شدن عضلات اسپاستیک و کاهش درد کمک کند. اگر تصور شود که اسپاسم در عضلات ارادی یک عامل کمک کننده باشد، ممکن است تمرینات و تکنیک های آرام سازی خاصی برای کمک به رفع عضلات لگن تجویز شود.
درمان دارویی
در موارد شدید که حملات به طور مکرر اتفاق می افتند داروهای مسکن برای کمک به بیماران برای کنترل اسپاسم عضلانی در ناحیه لگن، پایین رکتوم و مسیر مقعد تجویز شود.
داروهایی مانند کلونیدین و دیلتیازم خوراکی نیز به عنوان گزینه های درمانی، می توانند ماهیچه های ناحیه رکتوم را شل کرده و باعث تسکین درد شوند. نیترات موضعی یا ژل دیلتیازم نیز برای تسکین علائم مورد استفاده قرار می گیرند.
طب سنتی
در طب سنتی ماساژ لگن با روغن زیتون و مصرف دمنوش های ضد التهاب و آرام بخش مانند گل گاوزبان و بابونه برای این عارضه توصیه می شود.
جراحی ها
گرفتگی عضلات مقعد یک درد ناگهانی و زودگذر است که به جراحی نیازی ندارد. در مواردی که حملات شدید و مداوم باشند تزریق بوتاکس یا بی حسی موضعی در اطراف مقعد صورت می گیرد. در شرایط غیر قابل تحمل برای بیمار نیز می توان از تحریک الکتریکی برای شل کردن عضلات آنورکتال استفاده کرد.
بخوانید: تنقیه یا دوش مقعدی چیست و چه کاربردی دارد؟ آیا بی خطر است؟
پیشگیری از گرفتگی عضلات مقعد
در حال حاضر، هیچ راهی برای جلوگیری از ابتلا به پروکتالژی فوگاکس یا جلوگیری قطعی از حملات برای کسانی که این بیماری را دارند، وجود ندارد. با این حال درک این اختلال و محرک های آن می تواند به بیماران در مدیریت و به طور بالقوه کاهش دفعات حملات کمک کند.
نقش تغذیه در پیشگیری و درمان اسپاسم مقعد؟
تغییرات رژیم غذایی، استفاده از فیبر و نرم کننده های مدفوع می تواند به درمان یبوست و جلوگیری از زور زدن بیش از حد در هنگام اجابت مزاج کمک کند. بنابراین می تواند در درمان اسپاسم مقعد موثر باشد.
تأثیر استرس و اضطراب گرفتگی عضلات مقعد
استرس و اضطراب بر تمام عملکردهای بدن از جمله حرکات روده و اسفنکتر مقعد تاثیر گذاشته و می تواند یکی از دلایل اسپاسم مقعد باشد. بنابراین با کاهش و مدیریت استرس می توانید از این عارضه پیشگیری کنید.
آیا اسپاسم عضلات مقعد خطرناک است؟
پروکتالژی فوگاکس گاهی اوقات می تواند باعث حملات موقتی درد شدید در مقعد شود، اما به عنوان یک بیماری تهدید کننده زندگی در نظر گرفته نمی شود. با این حال، در موارد نادر، درد ناگهانی و شدید ناشی از این بیماری ممکن است باعث غش کردن افراد مبتلا شود.
آیا ماساژ می‌تواند به کاهش اسپاسم عضلات مقعد کمک کند؟
ماساژ یکی از روش های درمانی اسپاسم عضلات مقعد است که اگر بطور منظم برای لگن یا کل بدن انجام شود، می تواند مفید واقع شود.
اسپاسم عضلات مقعد باعث چه بیماری های می شود؟
اسپاسم عضلات مقعد یک بیماری خوش خیم یا غیر جدی است که در معاینه راست روده یا مقعد با هیچ گونه ناهنجاری ظاهر نمی شود. این وضعیت هیچ تاثیری بر نحوه عملکرد معده یا روده ندارد و در بسیاری از موارد به خودی خود درمان می شود و معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست.
اسپاسم عضلات مقعد در بارداری و در کوکان؟
اسپاسم عضلات مقعد در کودکان بسیار نادر است اما ممکن است رخ دهد که معمولا ناشی از یبوست و مشکلات تحرک روده ها است. در بارداری نیز ممکن است به دلیل فشار به اعصاب ناحیه لگن این عارضه رخ دهد.
منبع:
