انواع درجه یا گرید فیستول مقعد و درمان هر کدام

فیستول مقعد یک بیماری نشیمنگاهی است که کانال مقعدی را تحت تاثیر قرار می دهد و معمولا یک مجرای غیر عادی بین راست روده و پوست اطراف مقعد ایجاد می کند. این مجرای غیر عادی بیشتر به دلیل عفونت و تجمع چرک غدد مقعد ایجاد می شود اما دلایل دیگری نیز دارد. فیستول مقعد بر اساس شدت و محل بروز دسته بندی شده و انواع مختلفی دارد. برای درمان سریع تر در پزشکی فیستول مقعد را بر اساس گرید طبقه بندی می کنند.

شایان ذکر است که اگر فیستول مقعد درمان نشود، می تواند عوارض جدی تری برای فرد ایجاد کند. نگرانی های اولیه در درمان این عارضه خطر آسیب به اسفنکترهای مقعدی است که می تواند باعث بی اختیاری در دفع شود. علاوه بر این گاهی اوقات به درمان پاسخ نداده و احتمال عود نیز دارد. خوشبختانه اکثر فیستول های مقعدی از نوع ساده هستند و به راحتی درمان می شوند. فیستول مقعد باید به طور کامل توسط جراح ارزیابی شود تا بهینه ترین شیوه درمان برای جلوگیری از عود و کاهش خطر عارضه بی اختیاری در دفع در نظر گرفته شود.

فیستول مقعد چیست؟

فیستول یک بیماری نشیمنگاهی رایج است که به دلیل وجود یک تونل یا مجرای عفونی بین کانال مقعد و پوست اطراف مقعد ایجاد می شود. فیستول معمولا نتیجه عفونت و آبسه مقعدی است. چنین عفونتی باعث ایجاد مجموعه ای چرک می شود که مجاری ایجاد می کند تا به چرک اجازه تخلیه دهد. فیستول هایی که نزدیک به دهانه مقعد هستند و قسمت پایینی کانال مقعد را درگیر می کنند، پیچیدگی کمتری دارند و به راحتی قابل درمان هستند. فیستول هایی که در قسمت فوقانی کانال مقعد ایجاد می شوند پیچیده تر هستند و درمان آنها چالش برانگیز است.

بخوانید: برای فیستول پیچیده کدام درمان مناسب است؟

درجه‌بندی فیستول مقعدی بر اساس پیچیدگی

فیستول‌ مقعدی بر اساس تعداد مسیرها، وجود حفره‌های متعدد یا ارتباط با سایر ساختارهای فیستول به دو دسته کلی ساده و پیچیده تقسیم می‌شوند:

فیستول ساده

فیستول مقعدی ساده نوعی فیستول با مسیر مستقیم و کوتاه است که معمولاً فقط اسفنکتر داخلی را درگیر کرده و فاقد شاخه‌های متعدد یا عفونت گسترده است. این نوع فیستول بیشتر در افراد سالم دیده می‌شود و علائم آن شامل خروج چرک، خارش یا درد خفیف در اطراف مقعد است. درمان اصلی آن فیستولوتومی است که با باز کردن مسیر فیستول انجام می‌شود و روش‌های کم‌تهاجمی مانند لیزر نیز در برخی موارد کاربرد دارد. با درمان به‌موقع، پیش‌آگهی آن بسیار خوب و احتمال عوارض یا عود پایین است.

فیستول پیچیده

فیستول مقعدی پیچیده نوعی فیستول با مسیرهای منشعب یا طولانی است که اغلب اسفنکترهای داخلی و خارجی را درگیر می‌کند و ممکن است با عفونت گسترده یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند کرون یا کولیت اولسراتیو همراه باشد. این نوع فیستول می‌تواند عوارضی مانند آبسه‌های عمیق‌تر یا آسیب به عضلات اسفنکتری ایجاد کند. علائم شامل درد شدیدتر، ترشحات مداوم، و گاهی تب در موارد عفونی است. درمان آن معمولاً پیچیده‌تر بوده و شامل روش‌های پیشرفته‌تر مانند فلپ پیشرفته، ستون یا پلاگ‌های بیولوژیک است. مدیریت مناسب و درمان تخصصی برای جلوگیری از عوارض جدی ضروری است.

بخوانید: جراحی فیستول به روش vaaft  فیلم و عکس جراحی

انواع فیستول مقعدی و روش درمان

فیستول مقعدی انواع مختلفی دارد و طبقه بندی آنها بر اساس محل و پیچیدگی آنها و به شرح زیر است.

1. فیستول اینتر اسفنکتریک

فیستول اینتر اسفنکتریک رایج ترین نوع فیستول مقعد است که از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی شروع شده و با عبور از اسفنکتر داخلی به سطح پوست اطراف مقعد می رسد. فیستول اینتر اسفنکتریک که به عنوان فیستول ساده یا گرید 1 شناخته می شود با فیستولوتومی، لیزر یا ستون درمان می شود.

2. فیستول ترانس اسفنتریک

این فیستول که به عنوان گرید 2 شناخته می شود از پشت مقعد و عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی شروع شده و با عبور از اسفنکتر خارجی به سطح پوست می رسد. فیستول ترانس اسفنتریک به عنوان فیستول نعل اسبی نیز شناخته می شود زیرا شبیه حرف انگلیسی U است. فیستولوتومی مرحله ای، ستون و لیزر درمانی روش هایی هستند که برای درمان آن مورد استفاده قرار می گیرند.

3. فیستول سوپراسفنکتریک

فیستول سوپراسفنکتریک یا گرید 3 به عنوان یک نوع کمتر شایع فیستول مقعدی در نظر گرفته می شود. اگرچه یک فیستول معمولی است، اما چالش برانگیزتر است. منشأ آن بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی است سپس به سمت بالا پیشرفت کرده و نزدیک مقعد به بیرون باز می شود. این فیستول را می توان فیستولوتومی مرحله ای مدیریت کرد. اما از روش های دیگری مانند پلاگ فیستول، ستون و لیزر درمانی نیز می توان استفاده کرد.

4. فیستول اکسترا اسفنکتریک

فیستول اکسترا اسفنکتریک پیچیده ترین فیستول مقعدی است و به عنوان گرید 4 در نظر گرفته می شود. منشأ آن خارج از کانال مقعد و عضلات اسفنکتر و بخش انتهایی روده بزرگ یا راست روده است. برای درمان این فیستول از روش ‌های پیچیده‌ تری مانند VAAFT (درمان فیستول با کمک ویدیو)، لیزر، درمان ‌های نوین مانند FiLac و همچنین استفاده از ستون و جراحی‌ های مرحله‌ ای استفاده می شود و معمولاً با خطرات بیشتری همراه است.

بخوانید: علائم و علت فیستول نعل اسبی و بهترین درمان آن

علل فیستول مقعد

عفونت در غدد مقعدی دلیل اصلی ایجاد فیستول مقعد است. این عفونت می تواند علل متعددی داشته باشد که عبارتند از:

مشکلات گوارشی

علت اصلی فیستول مقعدی می تواند بیماری هایی مانند بیماری کرون و دیورتیکولیت باشد که شانس ابتلا به فیستول مقعدی را افزایش می دهد.

اسهال

اسهال نیز می تواند علت فیستول مقعدی باشد، زیرا اسهال مکرر پوشش مقعد را تحریک می کند و به همین دلیل احتمال ایجاد ترک در آن افزایش می یابد.

آبسه مقعدی

مجموعه ای از چرک یا مخاط است که در غده مقعدی تشکیل می شود. عدم توجه به چنین شرایطی ممکن است منجر به فیستول مقعدی شود.

یبوست

یبوست منجر به دفع مدفوع سفت و زور زدن در حین اجابت مزاج می شود. بنابراین می تواند باعث ایجاد ترک های کوچک و تشکیل فیستول مقعدی شود.

بخوانید: معرفی 7 عمل فیستول مقعدی با هزینه عمل در سال1403

علائم فیستول مقعدی

فیستول مقعدی با علائم مختلفی همراه است که به محل و پیچیدگی فیستول بستگی دارد و به شرح زیر است:

• خارش
• قرمزی
• ترشح مداوم
• درد
• خونریزی

بخوانید: درمان فیستول با لیزر

مراقبت های بعد از درمان فیستول مقعد

مراقبت های بعد از درمان فیستول مقعد در کسب بهترین نتایج و بهبودی  سریع تر بسیار حائز اهمیت است و باید مورد توجه قرار گیرد:

حمام سیتز گرم

حداقل 3 بار در روز از حمام سیتز گرم استفاده کنید تا درد کاهش یابد و بهبودی تسریع شود.

رعایت بهداشت

برای کاهش خطر عفونت لازم است ناحیه آسیب دیده را به خوبی تمیز کنید. همچنین توصیه می شود بعد از اجابت مزاج، ناحیه مقعد را با استفاده از آب گرم و شوینده ملایم بشویید.

استفاده از ملین

استفاده از ملین برای اجابت مزاج راحت تر توصیه می شود تا فشار کمتری به محل تحت درمان وارد شود.

رژیم غذایی با فیبر بالا

رژیم غذایی سرشار از فیبر با نرم شدن مدفوع از یبوست جلوگیری می کند که به کاهش فشار در حین اجابت مزاج کمک خواهد کرد.

بخوانید: معرفی بهترین کلینیک درمان فیستول تهران

رژیم غذایی بعد از درمان فیستول مقعدی

اگرچه رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که منحصرا به درمان فیستول مقعدی کمک کند اما می توانید تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید تا فیستول مقعدی سریع تر بهبود پیدا کند:

• مواد غذایی با فیبر بالا: میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات
• نوشیدن مایعات فراوان: با نوشیدن مقدار زیادی آب و آب میوه هیدراته بمانید
• اجتناب از محرک ها: از نوشیدن الکل، کافئین، و مصرف غذاهای تند و همه غذاهایی از این دست که می توانند سیستم گوارشی را تحریک کرده و علائم را بدتر کنند، خودداری کنید.
• مصرف مواد غذایی پروبیوتیک: ماست، کفیر، کلم ترش و کیمچی

منبع:

https://www.nixhealthcare.org/general-surgeon-greater-noida-extension/anal-fistula/