یبوست یکی از مشکلات شایع گوارشی است که بسیاری از افراد آن را در شرایط مختلف تجربه می کنند. یبوست به کاهش دفعات اجابت مزاج یا دشواری در دفع مدفوع اشاره دارد که به دلایل مختلفی رخ می دهد. این عارضه می تواند ناشی از اختلال در عملکرد دستگاه گوارش یا سبک زندگی ناسالم از جمله رژیم غذایی نامناسب، عدم فعالیت بدنی، مصرف ناکافی مایعات و یا حتی بیماری های زمینه ای باشد. یبوست مزمن و درمان نشده می تواند منجر به بروز عوارض و بیماری های مختلفی شود که سلامت عمومی فرد را تهدید می کنند.
از جمله بیماری های ناشی از یبوست می توان به هموروئید و شقاق مقعدی اشاره کرد. شناخت علت و درمان به موقع یبوست، به دلیل ارتباط مستقیم آن با کیفیت زندگی به پیشگیری از بیماری های مختلف کمک می کند. بنابراین اگر بطور مداوم یبوست را تجربه می کنید برای پیشگیری از ابتلا به بیماری هایی که ممکن است سلامتی شما را به مخاطره بیندازند هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید.
علت ابتلا به یبوست چیست و چه علائمی دارد؟
یبوست به دلایل مختلفی ایجاد می شود که مهمترین آنها اختلال در عملکرد طبیعی روده بزرگ و سبک زندگی ناسالم است. رژیم غذایی ناسالم حاوی غذاهای فراوری شده و فست فودها فاقد فیبر کافی است که از مهمترین دلایل یبوست است.
مصرف کم آب و مایعات در طول روز، سبک زندگی بی تحرک، مصرف داروها، اختلالات روانی از جمله افسردگی و استرس همگی با تحت تاثیر قرار دادن عملکرد روده ها باعث بروز یبوست می شوند. علاوه بر این ابتلا به برخی بیماری ها مانند دیابت، سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، کم کاری تیروئید و بیماری های عصبی نیز می تواند زمینه ساز ابتلا به یبوست باشد. علائم یبوست در افراد مختلف کمی متفاوت است ولی
شایع ترین آنها عبارتند از:
- کاهش دفعات اجابت مزاج (کمتر از ۳ بار در هفته)
- دفع مدفوع سفت، خشک یا توده توده
- زور زدن برای اجابت مزاج
- نفخ شکم و احساس سنگینی
- احساس دفع ناقص پس از اجابت مزاج
- درد شکم و ناراحتی های گوارشی
یبوست باعث چه بیماری هایی خواهد شد؟
یبوست مزمن یکی از دلایل مهم ابتلا به بیماری دستگاه گوارشی و نشیمنگاهی است. زیرا فشار مداوم هنگام اجابت مزاج و تجمع مدفوع سفت در روده‌ها باعث آسیب به رودها و ساختارهای مقعد خواهد شد.
هموروئید
هموروئید یا بواسیر یک بیماری رایج است که علت آن زور زدن هنگام دفع مدفوع است. علاوه بر این دفع مدفوع سفت و خشک با تحریک عروق هموروئیدی موجود در رکتوم و اطراف مقعد باعث تورم و التهاب رگ های خونی ناحیه می شود که منجر به هموروئید خواهد شد. هموروئید در سنین مختلف ایجاد شده و با درد، خارش و گاهی خونریزی همراه است.
شقاق مقعدی
دفع مدفوع سفت و بزرگ در صورت ابتلا به یبوست منجر به ترک یا یا شکاف در دیواره مقعد می شود که به عنوان شقاق یا فیشر شناخته می شود. این عارضه با درد شدید و خونریزی در هنگام دفع همراه است و در صورت مزمن شدن برای درمان نیاز به جراحی دارد.
دیورتیکولیت
تحقیقات نشان داده است که یبوست مزمن می تواند در ایجاد دیورتیکولیت نیز نقش داشته باشد. دیورتیکولیت به تشکیل کیسه های کوچک در دیواره روده بزرگ اشاره دارد که باعث التهاب یا عفونت می شوند. دیورتیکولیت باعث درد شکمی و تب شده و نیاز به درمان جراحی دارد.
نهفتگی مدفوع
یبوست مزمن با تجمع و سفت شدن مدفوع در روده بزرگ باعث نهفتگی مدفوع می شود که با درد شکمی، تهوع و حتی انسداد روده مشخص خواهد شد. این عارضه برای درمان به مداخلات پزشکی نیاز دارد.
پرولاپس رکتوم
یبوست مزمن و طولانی مدت به دلیل زور زدن جهت دفع مدفوع در برخی موارد باعث بیرون زدگی رکتوم یا بخش انتهایی روده بزرگ از مقعد می شود که به عنوان پرولاپس رکتوم شناخته می شود. این عارضه که با درد و ناراحتی فراوان همراه است در اکثر موارد نیاز به جراحی دارد.
فتق دیافراگم
زور زدن در حین اجابت مزاج به دلیل یبوست مزمن باعث افزایش فشار داخل شکم شده و به تدریج باعث ضعف و در نهایت فتق دیافراگم می شود. فتق دیافراگم وضعیتی است که در آن بخشی از معده یا سایر اعضا موجود در محوطه شکمی به دلیل ضعف دیافراگم (عضله جداکننده قفسه سینه و شکم) به سمت بالا و داخل قفسه سینه حرکت می کنند.
نفخ مداوم شکم
نفخ یا برآمدگی شکم یکی از علائم شایع یبوست است. مدفوع سفت و انباشته شده در روده بزرگ باعث ایجاد گازهای گوارشی می شود که در نهایت باعث افزایش حجم و فشار در ناحیه شکم خواهد شد.
اختلالات کف لگن
یبوست مزمن به دلیل زور زدن مداوم جهت دفع مدفوع باعث ضعف عضلات کف لگن خواهد شد که در بلند مدت باعث مشکلاتی مانند بی اختیاری مدفوع یا ادرار می شود.
بخوانید: معرفی 14 مکمل برای درمان قطعی یبوست
در چه مواردی یبوست خطرناک است؟
یبوست یک بیماری گوارشی بسیار رایج است که معمولا خطرناک در نظر گرفته نمی شود. ولی در صورتیکه این عارضه با خونریزی به رنگ روشن یا تیره هنگام دفع یا پس از اجابت مزاج همراه باشد نیاز به درمان فوری دارد. علاوه بر این در صورت تجربه درد مداوم شکم، بی اشتهایی، تب، کاهش وزن و تغییر در شکل مدفوع باید فورا برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر یبوست هستند؟
کودکان، سالمندان و زنان باردار بیشتر از سایرین در معرض خطر یبوست هستند. علاوه بر این افراد مبتلا به بیماری های گوارشی و متابولیک و کسانی که تحت درمان با داروهای مختلف هستند نیز بیشتر یبوست را تجربه می کنند. این افراد با مصرف ملین های طبیعی می توانند از یبوست پیشگیری کنند.
چگونه می توان از یبوست پیشگیری کرد؟
پیشگیری از یبوست خصوصا در شرایطی که هنوز مزمن نشده باشد بسیار ساده است. شما می توانید با افزایش مصرف فیبر که باعث افزایش حجم و نرمی مدفوع می شود حرکات روده خود را تسهیل کنید.
نوشیدن مایعات کافی، فعالیت بدنی روزانه، رعایت نظم در اجابت مزاج و خودداری از به تاخیر انداختن آن، استفاده از رژیم غذایی سالم و مدیریت استرس در پیشگیری از این بیماری گوارشی بسیار مفید و موثر است.
منبع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/constipation/symptoms-causes/syc-20354253
https://www.microlax.ie/understanding-constipation/what-is-constipation
