آبسه مقعدی یا حفره پر از خون و چرک در نزدیکی مقعد یا در دیواره داخل سوراخ مقعد است. این آبسه مقعدی بسیار دردناک است رنگ آن به صورت قرمز و در صورت لمس آن گرمی آن را احساس خواهید کرد. یکی از مهمترین دلایل ایجاد بیماری های مانند فیستول و شقاق مقعدی، وجود آبسه و عدم درمان آن است در این ناحیه است. نام های دیگر آبسه مقعدی آبسه پری آنال و آبسه آنورکتال است که در اصطلاح عامیانه به آن جوش مقعد نیز می گویند.
بیشتر در مورد آبسه مقعدی بدانید
غده های زیادی در پوست اطراف ناحیه مقعد وجود دارد که آبسه مقعدی معمولا به دلیل عفونت این غدد کوچک که قبلا دچار التهاب شده اند به وجود می آید. بدون شک یکی از دردناک ترین بیماری های نشیمنگاهی آبسه مقعدی است. این آبسه به دلیل وجود باکتری های استافیلوکوک و اشرشیاکولی در این ناحیه به وجود می آید. این آبسه ها با علائمی همچون درد، سوزش، خارش، و خونریزی همراه هستند که باید حتما توسط متخصص تخلیه و درمان شوند. در صورت عدم درمان این عفونت، باعث بروز بیماری های همچون فیستول و شقاق می شود.
علائم آبسه مقعدی چیست؟
آبسه می‌تواند باعث علائمی همچون تب، لرز، بدن درد، بی اشتهایی، احساس خستگی و سایر علائم مشابه آنفولانزا و سرماخوردگی شود به همین دلیل در بعضی اوقات این بیماری اشتباه تشخیص داده می شود. علائم آبسه مقعدی به شرح زیر است:
- درد شدید در لبه مقعد
- قرمزی و ورم بافت های اطراف مقعد
- سوزش در ناحیه مقعد
- خروج عفونت یا خونابه از مقعد
- درد و خونریزی در رکتوم (راست روده)
- هنگام لمس ناحیه مقعد درد ضربان دار احساس می کنید
- با لمس ناحیه آبسه احساس گرم بودن ناحیه می کنید.
- یبوست دردناک یا درد ناشی از حرکات روده
دلیل آبسه مقعدی
مهم ترین دلایل بروز آبسه مقعدی عبارتند از:
- غده های مقعدی مسدود شده در این ناحیه که باعث التهاب و عفونت می شود.
- شکاف یا پارگی در ناحیه مقعد ناشی از ضربه یا وارد کردن جسم خارجی در مقعد که به مرور باعث عفونت و آبسه می شود.
- عفونت های مقاربتی ناشی از رابطه محافظت نشده مقعدی (رابطه جنسی از پشت)
بیماریهای زیر احتمال بروز آبسه مقعدی بالا می برند:
- التهاب پوشش داخلی روده بزرگ (کولیت)
- وجود ضعف در دیواره روده (دیورتیکولیت)
- بیماری دیابت به دلیل ضعف سیستم ایمنی احتمال بروز آبسه را افزایش می دهد
- بیماری التهابی لگن یا اختلال التهابی لگن (PID)
- التهاب روده (IBD)
- دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند پردنیزولون
- بارداری
- بیماریهای مقاربتی (سوزاک، سیفلیس،تبخال دستگاه تناسلی، زگیل تناسلی، هپاتیت، ایدز و…)
- بیماری های عفونی مانند سل
- التهاب آپاندیس یا زائده کوچک انتهای روده بزرگ
دیگر مقالات ما: آیا رابطه جنسی مقعدی باعث شقاق می شود؟
عوارض عدم درمان آبسه مقعدی
در صورت عدم درمان آبسه های مقعدی امکان بروز بیماری های خطرناک زیر است:
- تشکیل انواع فیستول مقعدی
- بی اختیاری مدفوع به دلیل آسیب به عضلات اسفنکتر
- گسترش باکتری و آلودگی به سایر نقاط بدن
انواع آبسه مقعدی
آبسه های مقعدی بر اساس محل قرار گرفتنشان در رابطه با ساختارهایی که مقعد و رکتوم را در بر می گیرند و آن را احاطه می کنند، طبقه بندی می شوند: پری آنال، ایسکیوآنال، بین اسفنکتریک و سوپرالواتور . آبسه پری آنال شایع ترین و آبسه سوپرالواتور کمترین شیوع را دارد. اگر هر یک از این انواع خاص آبسه به طور جزئی در اطراف مقعد یا راست روده پخش شود، به آن آبسه نعل اسبی می گویند.
1. آبسه مقعد (پری آنال)
شایع ترین نوع آبسه است که حدود 60% از آبسه های مقعد را شامل می شود و در اطراف مقعد ایجاد می شود.
2. آبسه ایسکیو آنال
این آبسه 20% از آبسه های مقعد را شامل می شود و در ناحیه اسفنکتر خارجی ایجاد می‌شود. این نوع عارضه با ترشح چرک به فضای ایسکیوآنال نمایان می شود.
3. آبسه اینتراسفنکتریک
5% از انواع این آبسه را شامل شده و محل ایجاد آن بین عضله اسفنکتر خارجی و داخلی است. علامت شایع آن درد وحشتناک مقعد است به گونه ای که بیمار به سختی می نشیند.
4. آبسه سوپرالواتور
این نوع آبسه کمتر شایع است و تنها 4% از آبسه های این ناحیه را شامل می شود. این آبسه در زنان شایعتر از مردان است و در بالای عضله لواتورآنی (ماهیچه بالابرنده مقعد) ایجاد می گردد.
دیگر مقالات ما: آیا فیستول مقعدی سرطان زا است؟
درمان آبسه مقعدی
باتوجه به گرید آبسه مقعدی شما درمان توسط پزشک تشخیص داده می شود انواع جراحی و لیزری موجود است که می توان با آن آبسه مقعدی را درمان کرد.
در صورتی وضعیت آبسه وخیم باشد باید آبسه باز شود و تخلیه چرک صورت گیرد. این روش هم با جراحی ممکن است هم با درمان های لیزری.
1. امکان درمان آبسه مقعدی با دارو وجود ندارد
پزشک معمولا برای برای کنترل عفونت و جلوگیری از گسترش آبسه آنتی بیوتیک تجویز می کند. اما نیاز به درمان های لیزری و جراحی برای تخلیه آبسه است. همچنین بعد از عمل جراحی و لیزری پزشک برای پیشگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز می کند. پزشکان معمولا آنتی بیوتیک های همچون دارو های زیر را تجویز می کند.
- سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)
- مترونیدازول (Metronidazole)
- آمپی سیلین (Ampicillin)
2. درمان آبسه مقعدی با لیزر
درمان آبسه مقعدی با لیزر به وسیله فیبر نوری و تاباندن اشعه لیزر انجام می شود. این روش نسبت به روش تیغ سنتی جراحی خونریزی کمتری دارد و به صورت سرپایی بدون نیاز به بیهوشی و فقط با بی حسی ناحیه در نیم ساعت انجام می شود. این روش درمان آبسه با لیزر به دلیل درمان سریع آبسه و عدم انتقال بیماری های که از طریق تغ جراحی منتقل می شوند بسیار پرطرفدار است.
در درمان آبسه با لیزر از لیزر دی اکسید کربن (CO2)، لیزر گارنت آلومینیوم ایتریوم دوپ شده با نئودیمیم (Nd:YAG) و لیزر دایود استفاده می شود. که امکان بروز خونریزی و عود آبسه را به شکل باورنکردنی کاهش می دهد. همچنین احتمال درد و عفونت بعد از درمان آبسه با لیزر بسیار کمتر از روش جراحی آبسه است.
درمان لیزری آبسه مقعدی به صورت سرپایی انجام می شود یعنی نیازی به بستری شدن بعد از درمان را نخواهید داشت و بعد یک روز استراحت در خانه می تواند به سرکار و زندگی عادیتان برگردید.
دیگر مقالات ما: مدفوع خونی دلایل و درمان آن
3. درمان آبسه مقعدی با جراحی
در این شیوه درمانی سنتی که در بیمارستان های دولتی هنوز انجام می شود از تیغ جراحی یا کوتر برای برش آبسه جهت تخلیه خونابه و چرک داخل آن استفاده می شود. در این شیوه درمانی متاسفانه مدت زمانی طولانی طول می کشد که بیمار درمان شود و به زندگی عادی باز گردد یعنی دوره نقاهت طولانی دارد.
در درمان آبسه با تیغ جراحی نیاز است بیمار بیهوش شود، یعنی با بی حسی مانند روش لیزر درمان نمی شود. همچنین این روش سنتی درد و خونریزی بیشتری نسبت به لیزر دارد و ممکن است تا چند روز نیاز به بستری شدن در بیمارستان را داشته باشد. احتمال بروز عفونت و خونریزی بعد عمل جراحی بسیار زیاد است و لازم است به مدت حدود یک ماه در تشت آب گرم با بتادین بنشینید.
4. درمان خانگی آبسه مقعدی
متاسفانه آبسه مقعدی در خانه درمان نمی شود و به هیچ وجه از تخلیه سرخود این آبسه ها اجتناب کنید چرا که احتمال بروز عفونت و تبدیل شدن به فیستول را دارد. حتما در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا آبسه شما را درمان کند. درمان پیشنهادی کلینیک التیام نشیمنگاه درمان با لیزر است چرا که هم موثر تر بوده و هم عوارض جانبی پایین تری دارد. در عوض شما می توانید با روش های خانگی از آبسه مقعدی اجتناب کنید.
- نشستن در تشت آب گرم یا کمپرس آب گرم
- پیشگیری از یبوست با مصرف غذا های حاوی فیبر مانند آب کلم و سبزیجات
- مصرف مکمل ملین جهت نرم کردن مدفوع و کنترل یبوست مزمن
- بهتر است تا بهبودی کامل از توالت فرنگی استفاده نکنید
- مصرف خوراکی تخم کتان: تخم کتان سرشار از فیبر و امگا3 است که برای رفع یبوست بسیار مناسب است.
- داروهای گیاهی مرزنجوش باعث کاهش باکتری آبسه مقعدی می شود.
- مصرف موضعی ژل آلورا طبیعی
پیشگیری از آبسه مقعدی
- پیشگیری و درمان از عفونت های مقاربی به وسیله اجتناب از رابطه جنسی مقعدی یا استفاده از کاندوم
- حفظ بهداشت و پاکیزه نگه داشتن ناحیه مقعد
- شستن منظم پوست ناحیه مقعد در حمام (از مصرف صابون های معطر خودداری کنید.)
- پس از دفع مدفوع خود را با آب گرم بشویید.
- کنترل وزن چرا که چاقی وضعیت را بدتر می کند
- اجتناب از زور زدن زیاد در دفع مدفوع
- از لباس های زیر تنگ و چسبان پلاستیکی اجتناب شود و در عوض لباس های نخی و گشاد بپوشید
- سبک زندگی سالم و مصرف سبزیجات، مرکبات و میوه ها جهت تقویت سیستم ایمنی
- مصرف مایعات زیاد حداقل روزی 8 لیوان آب مصرف کنید
- پیشگیری از یبوست به کمک مصرف غذا های حاوی فیبر (فیبر نامحلول درمان موثر بواسیر و یبوست)
- پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت
- داشتن تحرک کافی و انجام ورزش های هوازی و قدم زدن روزانه
- پرهیز از مصرف الکل، سیگار، غذاهای فراوری شده مانند سوسیس و یا غذا های روغنی مانند فست فود ها
دیگر سوالات در مورد آبسه مقعدی
فرق آبسه مقعدی و فیستول چیست؟
آبسه مقعدی یک حفره پر از چرک و عفونت است که تخلیه نشده باشد. اما فیستول یک مجرا و حفره است از طرفی به داخل مقعد و از طرفی دیگر به پوست اطراف مقعد راه دارد. فیستول از آبسه درمان نشده به وجود می آید. مطالعات نشان داده است که 50% درصد آبسه های درمان نشده به فیستول مقعدی تبدیل می شوند.
فرق آبسه مقعدی و بواسیر چیست؟
آبسه پر از چرک خونابه است درحالی که بواسیر رگ های خونی متورم شده است. بافت بواسیر سفت است ولی آبسه نرم و گرم است. درد آبسه بیشتر از بواسیر است. علائم بواسیر درد، خارش، خونریزی است اما علائم آبسه درد و گرمی است.
فرق جوش مقعدی با آبسه چیست؟
جوش های مقعدی سطحی و کوچک هستند اما آبسه مقعدی متورم و بزرگ هستند. آبسه مقعدی درد بسیار شدید دارد.
عود آبسه مقعدی چقدر است؟
در صورتی که آبسه مقعدی با لیزر درمان شود احتمال عود آن بسیار پایین نزدیک صفر می رسد اما در جراحی سنتی احتمال عود وجود دارد.
- در سه سال اول بعد از جراحی سنتی آبسه احتمال عود آبسه حدود 35% است.
- احتمال عود آبسه در افراد جوان تر و زیر 40 سال بیشتر است زیرا کارکرد غدد برون ریز در جوانان بیشتر است.
- در صورت مصرف سیگار و الکل و نداشتن سبک زندگی سالم این احتمال بالاتر می رود.
آیا آبسه مقعدی باعث سرطان می شود؟
احتمال تبدیل شدن آبسه به سرطان پایین است اما درمان نکردن این بیماری می تواند باعث بروز مشکلات جدی مانند فیستول، بی اختیاری مدفوع شود.
منبع:
https://fascrs.org/patients/diseases-and-conditions/a-z/abscess-and-fistula-expanded-information
