وجود خون در مدفوع که به انگلیسی Hematochezia نام دارد، می تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله بواسیر، شقاق مقعدی، فیستول مقعدی، التهاب روده و خیلی دلایل مختلفی دیگری باشد که در ادامه آن را به صورت دقیق بررسی می کنیم. همچنین نگران نباشید در بیشتر موارد مدفوع خونی قابل درمان است و نشانه از سرطان نخواهد بود.
دلیل مدفوع خونی چیست؟
نکته مهم این است خون به شکل های مختلفی در مدفوع دیده می شود که هر شکل آن می تواند نشانه خاصی از بیماری ها باشد. در زیر شکل های مختلف مدفوع خونی بیان شده است.
انواع خون در مدفوع
به صورت کلی خون در مدفوع به سه شکل زیر دیده می شود:
- مدفوع با رنگ قرمز روشن و خون تازه (هماتوشزی)
- مدفوع سیاه و قیری رنگ و بدبو (ملنا)
- مدفوعی که خون در آن توسط آزمایشگاه قابل مشاده است. (مخفی)
دیگر مقالات ما: آیا رابطه جنسی مقعدی باعث شقاق می شود؟
1. خون روشن روی مدفوع
وجود خون قرمز روشن در مدفوع مربوط به خونریزی قسمت تحتانی دستگاه گوارش است. این نوع خون تازه است و به طور معمول نشان‌دهنده خونریزی در روده‌ی بزرگ که نزدیک به مقعد است یا در مقعد و رکتوم است. در این نوع خونریزی خون قابل مشخص و روشن است و به راحتی روی مدفوع قابل مشاهده است.
در زیر عمده دلایل مدفوع خونی روشن و تازه بیان شده است.
1. بواسیر و مدفوع خونی
مدفوع خونی بدون درد با خون قرمز روشن می تواند نشانه بواسیر داخلی یا حتی خارجی باشد. بواسیر خارجی از شمل مقعد قابل مشخص است اما بواسیر داخلی که باعث خونریزی نیز می شود قابل مشخص نیست.
بَواسیر یا هِموروئید به گشاد شدن رگ‌های وریدی در مجرای مقعدی می‌گویند که باعث درد، خارش یا خونریزی از ناحیه رکتوم تحتانی می‌شود.
درمان مدفوع خونی ناشی از بواسیر
- نشستن در تشت یا وان آب گرم به همراه اضافه کردن نمک اپسوم به آب گرم به مدت 15 دقیقه
- مصرف مایعات زیاد به همراه غذای های غنی از فیبر جهت کنترل یبوست، که یبوست وضعیت خونریزی را وخیم تر می کند.
- کمپرس یخ روی ناحیه مقعد می تواند التهاب بواسیر را کاهش دهد به رفع مدفوع خونی ناشی از بواسیر کمک شایانی کند.
- درمان موضعی بواسیر با ژل طبیعی آلوئه‌ورا ، روغن درخت چای و روغن نارگیل
- عدم فعالیت ورزشی سنگین مانند بلند کردن اجسام و وزنه سنگین
- استفاده از انواع پماد های آنتی هموروئید مانند هیدروکورتیزون و نرم‌کننده مدفوع مانند پسیلیوم
برای درمان بواسیر با لیزر بخوانید: درمان بواسیر با لیزر
2. شقاق و مدفوع خونی
اگر وجود خون در مدفوع با درد همراه باشد ممکن است نشانه شقاق مقعدی باشد. شقاق مقعدی یا فیشر یکی از بیماری ها نشیمنگاهی است دیواره مقعد خراش بر می‌دارد و پاره می شود و در حین دفع مدفوع باعث خونریزی و درد می شود. یکی از عومل بروز شقاق مقعدی یبوست است و مهمترین راه در کنترل شقاق و مدفوع خونی کنترل یبوست است.
درمان مدفوع خونی ناشی از شقاق
- مصرف مایعات زیاد و هیدارته نگهداشتن بدن
- داشتن رژیم غذایی پر فیبر جهت کنترل یبوست
- نشستن در تشت آب گرم به مدت 15 دقیقه
- اجتناب از رابطه جنسی مقعدی
- اجتناب از زور زدن زیاد در دفع مدفوع
- مصرف موضعی از پماد نیتروگلیسیرین برای کنترل شقاق و خونریزی
برای درمان شقاق با لیزر بخوانید: درمان شقاق مقعدی با لیزر
3. مدفوع خونی ناشی از فیستول مقعدی
فیستول مقعدی یک نوع مجرا یا سوراخ حاوی عفونت در ناحیه مقعد است. که از یک طرف به داخل مقعد و از طرف دیگر به پوست ارتباط دارد. فیستول مقعدی باعث خونریزی مقعدی و مدفوع خونی روشن و تازه می شود.
درمان مدفوع خونی ناشی از فیستول
فیستول مقعدی در بیشتر موارد نیاز به درمان توسط پزشک یعنی لیزر و جراحی دارد. روش های خانگی می تواند در کنترل درد و عفونت تاثیر گذار باشند.
- درمان موضعی با روغن درخت چای
- درمان موضعی با عسل طبیعی
- درمان موضعی با سیر و زردچوبه
برای درمان فیستول با لیزر بخوانید: درمان فیستول با لیزر
4. مدفوع خونی ناشی از بیماری دیورتیکولار
بیماری دیورتیکولار یا دیورتیکولوز شامل برآمدگی ها یا کیسه های کوچکی به نام دیورتیکول است که از دیواره روده بزرگ (کولون) تشکیل می شود. که معمولا ناشی از یبوست طولانی مدت است.
درمان مدفوع خونی ناشی از دیورتیکولار
- مصرف مایعات زیاد و غذا های غنی از فیبر مانند حبوبات و سبزیجات و محدود کردن مصرف گوشت قرمز و غذا های فراوری شده
- دیورتیکولار با آنتی بیوتیک نیز می توان درمان کرد.
5. مدفوع خونی ناشی از بیماری کولیت ایسکمیک
به کاهش جریان خون در روده بزرگ را بیماری کولیت ایسکمیک می‌گویند که باعث عوارضی چون درد، گرفتگی شکم و نفخ می شود و طی 24 ساعت فرد دچار مدفوع خونی می‌شود.
درمان مدفوع خونی ناشی از کولیت
تجویز آنتی بیوتیک، برای جلوگیری از عفونت
مایعات داخل وریدی در صورت کم آبی(جتما از دی هیدراته جلوگیری کنید)
درمان بیماری های چون نارسایی احتقانی قلب یا ضربان قلب نامنظم
اجتناب از داروهایی که رگ‌های خونی را منقبض می‌کنند مانند قرص های میگرن، داروهای هورمونی و برخی داروهای قلبی
6. مدفوع خونی ناشی از بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که سبب التهاب جدار روده بزرگ و روده باریک می‌گردند. شایع‌ترین این بیماری‌ها عبارت‌اند از: بیماری کولیت و بیماری کرون. التهاب روده باعث می‌شود بخش‌هایی از روده ملتهب، قرمز و متورم شوند در بعضی شرایط هم باعث خونریزی می شود که به صورت مدفوع خونی خود را نشان می دهد.
درمان مدفوع خونی ناشی از بیماری التهابی روده
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری التهابی روده وجود ندارد. برخی دارو ها مواد غذایی می توانند از التهاب روده جلوگیری کنند. برخی از دارو های ضد التهاب به شرح زیر است:
- بالسالازید
- اولسالازین
- سولفاسالازین
- مسالامین
همچنین درمان خانگی بیماری التهابی روده به شرح زیر است:
- مصرف مقدار کافی آب حتماً در روز هشت لیوان آب بنوشید
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار را به حداقل برسانید
- مصرف کلسیم، ویتامین D، پروبیوتیک و پری‌بیوتیک ها
- محدودکردن مصرف چربی و روغن
- مصرف غلات و نشاسته
- در این بیماری مصرف فیبر را کاهش دهید.
دیگر مقالات ما: درمان سریع شقاق مقعدی در خانه
7. مدفوع خونی ناشی از پولیپ روده
به رشد توده و غدد سلولی روی جداره داخلی کلون (روده بزرگ) یا رکتوم پولیپ گفته می‌شود که معمولا خوش‌خیم هستند. یکی شایع‌ترین علائم پولیپ روده خونریزی مقعدی و مدفوع خونی است که در موارد شدید باعث باعث پارگی پوست مقعد می شود.
درمان مدفوع خونی ناشی از پولیپ روده
پولیپ روده معمولاً بی‌خطر و خوش‌خیم است، به ندرت به سرطان روده تبدیل می شود. بهترین راه برای درمان پولیپ روده، برداشتن پولیپ‌ها است. در زیر خوراکی های برای درمان پولیپ روده آورده شده است.
- کلم بروکلی به دلیل وجود سولفورافن که در درمان پولیپ موثر است.
- زردچوبه خاصیت ضد التهابی دارد و برای پولیپ خوب است
- سیر وضعیت عروق پولیپ را تقویت می کند.
- فلفل قرمز به دلیل وجود فولات برای پولیپ عالی است.
- اسفناج می تواند از پولیپ روده پیشگیری کند
8. مدفوع خونی ناشی از آنژیو دیسپلازی
سراسر دستگاه گوارش و مقعد را رگ‌های خونی ظریفی تشکیل داده‌اند در مواردی ممکن است این رگ‌ها بزرگ و متورم شوند و منجر به خونریزی مقعدی و دیدن لخته خون در مدفوع می شود.
درمان مدفوع خونی ناشی از آنژیو دیسپلازی
گاهی اوقات خونریزی ایجاد شده توسط آنژیودیسپلازی خود به خود بدون مداخلات درمانی متوقف می شود. درمان آنژیو دیسپلازی به شرح زیر است:
- آنژیوگرافی استفاده از لوله ای پلاستیکی برای دارورسانی به رگ
- سوزاندن جهت بستن رگ و توقف خونریزی
- جراحی در حالتی که خونریزی ناشی از روده بزرگ باشد جراحی می شود
تشخیص خون روشن در مدفوع
همان طور که در بالا توضیح داده شد دلایل مختلفی برای وجود خون در مدفوع وجود دارد که تشخصیص دقیق آن باید توسط پزشک و آزمایش های زیر انجام شود.
- معاینه ساده: بواسیر، شقاق مقعدی، فیستول با یک معاینه ساده توسط پزشک قابل مشخص است.
- آندوسکپی: این روش برای تشخیص خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی است.
- کولونسکپی: این روش برای تشخیص خونریزی در دستگاه گوارش تحتانی است. لوله کولونوزکوپی از طریق مقعد وارد روده بزرگ می شود.
- انتروسکپی: انتروسکوپی، پروسه‌ای است که به کمک لوله باریک به طول متر که در آن روده باریک و بخش‌های دیگر دستگاه گوارش مورد بررسی قرار می‌گیرند
- آنژیوگرافی: در این روش یک ماده رنگی به خون تزریق می‌شود و پس از آن با استفاده از اشعه ایکس به بررسی دستگاه گوارش می‌پردازند. هر ناحیه ماده رنگی نشت می‌کند به کمک اشعه ایکس قابل مشخص است.
- تصویربرداری رادیونوکلوئید: در این روش ناچیزی ماده رادیو اکتیو به دورن رگ‌ها تزریق می‌شود و سپس با استفاده از یک دوربین تشخیص رادیو اکتیو، محل عبور خون در رگ‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- لاپاراتومی: این مرحله تهاجمی است و در شرایط خاص انجام می شود. به معنای ایجاد برش‌های کوچک در دیوارهٔ شکم و ورود به حفرهٔ شکم به منظور اکتشاف، تشخیص و درمان احتمالی است.
- آزمایش خون غربالگری
دیگر مقالات ما: آیا بواسیر باعث سرطان می شود؟
2. مدفوع خونی سیاه و قیری رنگ
همیشه مدفوع خونی قیری رنگ نشانه خونریزی نیست. خوردن بعضی غذا ها و مکمل ها و حتی بعضی عفونت ها باعث تیره شدن رنگ مدفوع می شوند.
مدفوع خونی سیاه رنگ ناشی از خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است، خونریزی‌هایی که در قسمت اثنی عشر به بالا رخ داده باشند، خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی (UGIB) نامیده می‌شوند.
در زیر عمده دلایل مدفوع خونی سیاه و قیری رنگ بیان شده است.
1. مصرف غذا های خاص
در بعضی موارد مدفوع تیره دلیل بسیار ساده ای دارد که ناشی از خوردن غذا های زیر است در این حالت هیچ نگرانی وجود ندارد و بعد از هضم شدن غذا رنگ مدفوع به حالت عادی بر میگردد.
- چغندر یا لبو
- آب انگور
- بلوبری
- شیرین‌بیان سیاه
- شکلات تیره
- اسفناج
دیگر مقالات ما: آیا فیستول مقعدی سرطان زا است؟
2. مصرف دارو و مکمل های خاص
بعضی دارو ها و مکمل ها باعث تیره و قیری شدن رنگ مدفوع می شوند در این حالت نباید نگران باشید و این تیرگی بعد از مصرف دوره دارو ها از بین می رود.
- ترکیبات بیسموت ساب سالیسیلات (bismuth subsalicylate)
- مکمل های آهن
- متوكاربامول
- فروس سولفات
- كوتريماكسازول
- كينين
- متيل دوپا
- لوودوپا
3. زخم دستگاه گوارشی
سه نوع زخم در دستگاه گوارش وجود دارد:
- زخم مری
- زخم معده
- زخم دئودنوم (دئودنوم معده یا دوازدهه یک بخش تقریباً C شکل از روده کوچک است)
علائم زخم گوارشی چیست؟
- سوزش معده
- سوء هاضمه
- احساس بیماری عمومی
- سوزش سردل
دیگر مقالات ما: آیا درمان بواسیر با وازلین ممکن است؟
دارو برای درمان مدفوع سیاه
برای درمان این نوع زخم گوارشی رعایت سبک زندگی سالم و مراجعه به پزشک متخصص گوارش جهت تجویز دارو الزامی است.
- آنتی‌اسیدهای بدون نسخه
- آنتاگونیست‌های گیرنده H2 (کنترل کننده اسید معده)
- کاهش مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئید (NSAIDs)
- مهارکننده‌های پمپ پروتون جهت کاهش اسید معده
4. واریس های گوارشی
واریس های گوارشی به رگ‌های خونی غیرطبیعی و گشادشده در پوشش دستگاه گوارش که به نام واریس معده و واریس مری شناخته می شوند. این واریس ها به دلیل بیماری هایی مانند سیروز کبدی متورم می شوند و احتمال پارگی و خونریزی دارند. به همنی دلیل بعد از پارگی باعث مدفوع قیری و خونی تیره می شوند.
علائم واریس گوارشی
- استفراغ خونی
- مدفوع سیاه و قیری‌رنگ
- درد یا ناراحتی شکم
- سبکی سر به دلیل ازدست‌دادن خون
- احساس سیری یا نفخ
- کاهش وزن
- ضعف یا خستگی
درمان این واریس های گوارشی شامل دارو درمانی (بتابلوکرها) و جراحی می شود. که حتما باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد.
چگونه بفهمیم دلیل دقیق مدفوع سیاه از چیست؟
آزمایش ها زیر برای درک دقیق بیماری ناشی از مدفوع تیره توسط پزشک تجویز می شود.
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع
- آندوسکوپی
- کولونوسکوپی
- گاستروسکوپی
آیا مدفوع‌سیاه نوزاد طبیعی است؟
بله، در 2 روز اول تولد اجابت مزاج کودک شما سیاه و تیره خواهد بود. این عارضه اصطلاحا مکونیوم نام دارد و به‌دلیل پاکسازی روده نوزاد رخ می‌دهد.
منبع:
